МАТЕМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ ҮДЕРІСІНДЕГІ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТӘСІЛДЕР

Нургалиева Сауле Игиликовна
Астана қаласы әкімдігінің «№45 орта мектеп» КММ
Математика пәні мұғалімі, педагог-сарапшы

Қазіргі уақытта біздің қоғамда болып жатқан шығармашылық дамыған, креативті ойлайтын, сауатты, белсенді тұлғаны талап ететін қарқынды өзгерістер мұғалімдерді оқушыларды оқыту мен тәрбиелеудің жаңа деңгейіне бағыттайды.

Егер соңғы уақытта мұғалімнің алдында тұрған негізгі міндет оқушыларға белгілі бір білім беру болса, қазіргі уақытта оқу процесінде оқушылардың шығармашылық ойлауын дамыту, олардың білімдерін өз бетінше толықтыра білу, заманауи ғылыми ақпараттың жылдам ағымына бағдарлану, олардың үнемі өзгеріп отыратын өмірлік жағдайларға бейімделу қабілетін дамыту міндеті алға қойылады. Математикалық білім берудің қазіргі тұжырымдамасына сәйкес оның маңызды мақсаты – оқушылардың интеллектуалды дамуы, математикалық іс-әрекетке тән және адамға қоғамда толыққанды өмір сүру үшін қажет ойлау қасиеттерін қалыптастыру болып табылады.

Таңдалған тақырыптың өзектілігі математикалық білім беру мақсатына тезірек, үнемді және сапалы қол жеткізуге мүмкіндік беретін математика сабақтарында және сабақтан тыс уақытта өнімді инновациялық технологияларды кеңінен қолдану қажеттілігінен тұрады. Бұл технология өнімді, оның көмегімен сіз бұрын қолданылған технологиямен салыстырғанда тезірек және аз шығынмен жоғары нәтиже ала аласыз.

Ең аз еңбек пен уақыт шығындарымен ең жоғары нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік беретін инновациялық өнімді технологияларды жобалаудағы басты мәселе – кез-келген технология денсаулықты сақтау керек екенін есте ұстаған жөн. Жұмыстың мақсаты – математика сабақтарында және сабақтан тыс уақытта инновациялық технологияларды қолданудың жағымды жақтарын анықтау.

Аталған мақсат келесі міндеттерді қоюға және шешуге негіз болды:

1. Сабақтың әртүрлі кезеңдерінде немесе сабақтан тыс уақытта белгілі бір инновациялық технологияларды қолданудың орындылығын қарастыру.
2. Инновацияларды енгізудің оқыту мотивациясының деңгейін арттыруға әсерін анықтау.
3. Инновациялық технологияларды пайдаланудың ұтымды және оңтайлы деңгейін таңдау.

Бүгінгі таңда педагогикалық ұжымдарға авторлық әзірлемелерді қолдана отырып, педагогикалық процесті құруға мүмкіндік беретін вариация принципі бар. Бұл жағдайда мұғалім инновациялық технологиялардың, идеялардың, бағыттардың кең спектрін бағдарлап қана қоймай, оларды мұқият зерттеп, ашығын ашпай, оларды іс жүзінде қолдануы керек.

Оқытудың дәстүрлі әдістері бiртiндеп өз позицияларын тапсырады, өйткені бiлiм ғана емес, сонымен қатар оларды өз бетінше өндіру дағдылары бар мамандар қажет.

Демек, білім берудің «мұғалім – оқулық – оқушы»  ескі парадигмасы «оқулық – оқушы – оқулық – мұғалім» деген жаңасына ауыстырылуы керек.

Мұғалімнің міндеті – оқушылардың тиімді оқу іс-әрекетін ұйымдастыру, оларды пәнді сәтті игеру үшін өз бетінше қосымша білім алуға үйрету.

«Инновация» ұғымы білім беру ортасының сапалы өзгеруіне ықпал ететін инновация, өсу ретінде анықталады.

Инновациялық қызметтің нәтижесі ретінде білім беру сапасын арттыруды қамтамасыз ететін жүйенің бір күйден екінші күйге ауысуы қарастырылады.

Жаңа технологияларды енгізу білім беру жүйесіне түбегейлі өзгерістер енгізеді: бұрын оның орталығы оқытушы, ал қазір оқушы болған. Бұл әр оқушыға өзіне сәйкес қарқынмен және оның қабілеттеріне сәйкес келетін деңгейде білім алуға мүмкіндік береді.

Мен өз тәжірибемде келесі заманауи білім беру технологияларын немесе олардың элементтерін қолданамын:

• Ақпараттық-коммуникациялық технологиясы;
• Деңгейлік саралау технологиясы;
• Ойын технологиясы;
• Тест технологиясы.

Бүгінгі таңда ақпараттық-коммуникациялық технологиясы (бұдан әрі АКТ) білім беру процесінде көбірек орын алады. Бұл технологиялардың басты артықшылығы – көрнекілік, өйткені ақпараттың көп бөлігі визуалды есте сақтау арқылы сіңіріледі және оған әсер ету оқуда өте маңызды. Ақпараттық технологиялар оқу процесін шығармашылық  және оқушыға бағытталған етуге көмектеседі.

Математика сабақтарында АКТ орынды қолдану мүмкіндік береді: мультимедиялық мүмкіндіктер арқылы оқу процесін қызықты, белсенді, жанды ету; сабақ барысында көрнекілік мәселесін тиімді шешу; оқу материалын көрнекі ету мүмкіндіктерін кеңейту, оны оқушыларға түсінікті және қолжетімді ету. Жаңа материалды түсіндіру кезінде презентациялар қолданылған кезде білім алушылар  тақырыпқа үлкен қызығушылық танытатыны байқалады. Тіпті пассивті оқушылар да сабаққа қызығушылық танытады. АКТ-ны сабақтың әртүрлі кезеңдерінде қолдануға болады, атап айтсақ: өткен тақырыпты бекіту, жаңа материалды түсіндіру;  кері байланыс беру;  пысықтау;  рефлексия.

АКТ технологиясын қолданып өткізілген сабақтар оқу процесін жандандырып қана қоймайды, сонымен қатар білім алушылардың оқу мотивациясын да арттыруға септігін тигізеді.

Ақпараттық-компьютерлік технологияларды қолданбай заманауи сабақты елестету қиын. Ақпараттық технологиялардың негізгі білім беру құндылығы – бұл оқытушының да, оқушының да иелігінде болатын шексіз мүмкіндіктері бар жарқын интерактивті оқу ортасын құруға мүмкіндік береді.

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану кезінде сабақта компьютерді пайдалану ұзақтығы көрсетілген талапты ескеру өте маңызды.

Деңгейлік саралау технологиясы. Дифференциация білімді неғұрлым берік және терең игеруге, жеке қабілеттерін дамытуға, тәуелсіз шығармашылық ойлауды дамытуға ықпал етеді. Деңгейлі тапсырмалар сыныпта сабақты ұйымдастыруды жеңілдетеді, оқушылардың өз мүмкіндіктеріне сәйкес оқуда алға жылжуына жағдай жасайды. Оқушыларға сараланған тапсырма ұсыну арқылы олардың назары сабақта төмендемейтінін көремін, өйткені әркімнің өз деңгейінде орындай алатын тапсырмасы болады, ынтасы жоғары білім алушылар жалықпайды, өйткені оларға әрқашан ойлану керек тапсырма беріледі.

Ойын технологиясы. Ойын – оқу үрдісіндегі оқытудың әрі формасы, әрі әдісі ретіндегі дидактикалық категория. Сондай-ақ ойынды мұғалім мен білім алушылардың бірлескен іс-әрекеті ретінде қарастыруға болады. Сабақта ойын технологиясын қолдану әр оқушының шығармашылығын арттырады; жылдам жұмыс істеуге дағдыландырады;  ұйымшылдыққа тәрбиелейді деп санаймын. Ойын технологиясы оқу процесін қызықты етеді, оқушылардың көңіл-күйін көтереді, оқудағы қиындықтарды жеңуді жеңілдетеді. Сабақтың барысында «Сабақтың тақырыбын анықта», «Қатені тап», «Домино», «Кодталған жаттығулар» т.б. ойындарды қолдану оқушылардың ой-өрісін кеңейтуге, олардың танымдық қызметін дамытуға, іс-әрекетте қажетті дағдыларды қалыптастыруға, жалпы білім беру бойынша білімдерін дамытуға септігін тигізеді. Сабақтағы ойынның орны, оған бөлінетін уақыт, оқушылардың білім деңгейіне, оқу материалының жеңіл не қиындығына, сабақтың мақсаты мен мүмкіндігіне т.б. байланысты.

Тест технологиясы. «Теcт» — білім алушының білімін, біліктілігін және дағдысын стандартталған тапсырмаларды орындау қорытындысы бойынша өлшеу. Сабақ үрдісінде тест тапсырмалары тек бақылау ретінде емес, оқушыларды үйрету, машықтандыру үшін де қолдану тиімді. Тесттің толықтыру, таңдамалы, еске түсіру, сәйкестендіру т.б. түрлері бар.

Толықтыру тесті білім алушыларға тапсырма сөйлем түрінде беріледі де сөйлемдегі кей сөздер (цифр, формула, сөз т.б.) орнына көп нүкте, сызықша беріледі. Жауабы қысқа тұжырымды бір мәнді болу керек.

Таңдамалы тест — оқушыларға берілген тапсырмамен қоса оның дұрыс немесе дұрыс емес жауаптары беріледі. Оның жауабының саны төртеуден кем болмаған жөн.

Еске түсіру тесті: сұрақ нақты беріледі де жауап бір мәнді болады.

Сәйкестендіру тестінде мағынасы бір-бірімен байланысты тапсырмалар екі бағанға әртүрлі реттілікпен орналастырылады. Мұндай тесті жасауда бірінші бағанда қысқа тұжырымды сөйлем болса, екінші бағанда соған сәйкес келетін сөз, белгі, сызба болуы керек.

Қорыта айтқанда, еліміздің жарқын болашағы мектеп қабырғасында берілген сапалы біліммен қаруланған білім алушыларға байланысты. Бүгінгі шәкірт – ертеңгі маман. Қазіргі таңда оқыту процесінде интербелсенді әдістер мен интербелсенді құралдардың көмегімен шығармашылықпен жұмыс істеуіне үлкен мүмкіндік туып отыр. Сондықтан оқыту процесінде заманауи оқыту құралдарын ұтымды пайдаланып, оған білім алушыларымызды үйрету – әр мұғалімнің басты міндеті екенін ұмытпағанымыз жөн. Демек, мұғалім бір ғана әдіспен шектелмей, шығармашылығын шыңдап, озық іс-тәжірибелерді қолдануы керек. Заман талабына сай білім беру саласындағы елеулі өзгерістерді қабылдай отырып, өз пәндерімізді оқытудағы заманауи педагогикалық технологияларды тиімді қолдану шарт.

Пайдаланған әдебиеттер

1. Алехина Л. В. Статья «Использование современных технологий на уроках математики «. // Молодой ученый. — 2017. — №15.2. — С. 10-13.— URL https://moluch.ru/archive/149/41587/
2. Заир-Бек С.И. Развитие критического мышления на уроке: пособие для учителей общеобразоват. учреждений/ С.И Заир-Бек., И.В. Муштавинская – 2-е изд., дораб.– М.: Просвещение, 2011. – 223с.: ил. – (Работаем по новым стандартам).
3. Полат Е. С. Современные педагогические и информационные технологии в системе образования: учеб. пособие для студентов высш. учеб. заведений / Е.С. Полат, М. Ю. Бухаркина. — М. : Издательский центр «Академия», 2007. — 368 с.
4. Бутенко А.В., Ходос Е.А. Критическое мышление: метод, теория, практика. Учеб.-метод.пособие.- М.:Мирос,2002, с.13-21.