Жатыр мойны ісігі ауруларын алдын алудағы мейіргердің рөлі

Бакиева Жаңагүл Бакиқызы

ШЖҚ «КЕҢЕС ОДАҒЫНЫҢ БАТЫРЫ МӘНШҮК МӘМЕТОВА АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ» МКК

Ғылыми жетекші: Жулмагамбетова Нургуль Казтаевна

Аннотация: Мақалада пациенттердің жатыр мойны қатерлі ісігінің дамуына бейімділігі талданады. Бейімділікті анықтау маңызды, себебі бұл дер кезінде диагноз қоюға және аурудың алдын алуға мүмкіндік береді. Жатыр мойны обыры (ршм) — қатерлі ісіктің бір түрі жатыр мойнындағы жасушалардың қалыптан тыс өсуіне байланысты аурулар олар бүкіл денеге тарала алады. Бүгінгі күні бұл ауру ең көп таралған қатерлі ісікке жатады.әйелдердегі неоплазмалар: бүкіл әлемде жатыр мойны ісігі бір уақытта алады төртінші орын пайда болу жиілігі және осы себептен қайтыс болу себебі бойынша аурулар Елімізде oнкологиялық аурулар барлық аурулардың құрылымында 7-орында, өлім-жітім бойынша қанайналым жүйесі aуруларынан кейін 2-орында тұр.. Емдеу нәтижесі көбінесе жатыр мойны түзілістерін уақтылы анықтауға және дифференциалды диагностикалауға байланысты; міндетті клиникалық тексеру қатерлі ісік ауруын ерте кезеңде диагностикалауда маңызды рөл атқарады, бұл емдеу мүмкіндігін айтарлықтай арттырады және өмір сүру деңгейін жақсартады. халықтың саны. Осылайша, медбикеге халыққа емдеу-профилактикалық көмек көрсетуде, денсаулықты сауықтыруда, білім беру бағдарламаларын ұйымдастыруда, салауатты өмір салтын насихаттауда басты рөл атқарылуы керек.

Кілтті сөздер: Онкология, алдын алу, жатыр мойны, мейірбике, профилактикалық күтім,науқас.

Аннотация: В статье анализируется предрасположенность пациентов к развитию рака шейки матки. Важно определить предрасположенность, так как это позволит своевременно поставить диагноз и предотвратить заболевание. Рак шейки матки (ршм) — это тип рака из-за аномального роста клеток в шейке матки.болезни которые могут распространяться по всему телу. На сегодняшний день это заболевание относится к наиболее распространенным видам рака.новообразования у женщин: во всем мире рак шейки матки занимает одновременно четвертое место по частоте возникновения и по этой причине заболевания по причине смерти в стране онкологические заболевания занимают 7 место в структуре всех заболеваний, по смертности-2 место после болезней системы кровообращения.. Результат лечения во многом зависит от своевременного выявления и дифференциальной диагностики шейных образований; обязательное клиническое обследование играет важную роль в диагностике рака на ранней стадии, что значительно увеличивает шансы на излечение и улучшает выживаемость численность населения. Таким образом, медсестре предстоит сыграть ключевую роль в оказании лечебно-профилактической помощи населению, оздоровлении здоровья, организации образовательных программ, пропаганде здорового образа жизни.

Ключевые слова: Онкология, профилактика, шейка матки, уход,профилактический уход, пациент.

Annotation: Тhe article analyzes the predisposition of patients to the development of cervical cancer. It is very important to determine the predisposition, as this will allow you to make a diagnosis in a timely manner and prevent the disease. Cervical cancer (pshm) is a type of cancer caused by abnormal cell growth in the cervix.diseases can spread throughout the body. Today, this disease belongs to the most common types of cancer.neoplasms in women: in the whole world, cervical cancer is in fourth place in terms of frequency of occurrence and for this reason, diseases related to death in the country oncological diseases are in 7th place in the structure of all diseases, in terms of mortality-in 2nd place after diseases of the circulatory system. The result of treatment largely depends on the timely detection and differential diagnosis of cervical formations; mandatory clinical examination plays an important role in the diagnosis of cancer at an early stage, which significantly increases the chances of cure and improves the survival rate of the population. Thus, the nurse will have to play a key role in providing therapeutic and preventive care to the population, improving health, organizing educational programs, and promoting a healthy lifestyle.

Keywords: Oncology, prevention, cervix, care,preventive care, patient.

Зерттеудің өзектілігі

Қатерлі ісік — өз бетінше дербес өсіп, көбейетін  жасушалардың дегенерациясына негізделген ауру түрі. Жүрек-қан тамырлары ауруларынан кейін, қайтыс болу себептері бойынша қатерлі ісіктер екінші орын алады.

Жатыр мойны ісігі қазіргі заманғы медицинаның маңызды мәселесі болып табылады. Қазіргі таңда ДДСҰ мәліметтері бойынша жыл сайын әлемде жатыр мойны обырымен ауыратын ә 500 000-ға жуық әйел адам анықталады. Қазақстан Республикасы бойынша жыл сайын жатыр мойны ісігі  алғаш рет 1800-ге жуық әйелде анықталады. Сонымен қатар,Қазақстан және әлемді қоса алғанда онкологиялық аурулар оның ішінде жатыр мойны қатерлі ісігі 2ші орын алатынын атап өту керек.Жатыр мойны — қатерлі ісіктен ең көп зардап шеккен аймақ. Жыныс мүшелерінің ісіктерінің ішінде жатыр мойны обырының үлесі 70-80% құрайды. Жатыр мойны обырына шалдыққан әйелдердің жасы 40-60 жас аралығын құрайды. Соңғы онжылдықта онкологиялық профилактикалық тексерулердің арқасында жатыр мойны обырының сырқаттанушылық деңгейі төмендеп келеді.

Еліміздің статистикалық мәлеметтері бойынша соңғы бес жылдықта қатерлі ісікпен сырқаттанушылар саны артқан. Ақтөбе облысы бойынша қатерлі ісіктерден аурушаңдық көрсеткішінің жоғарылап, ал керісінше қатерлі ісіктерден өлім көрсеткішінің төмендеп жатқанын көруімізге болады. Облыста қатерлі ісіктен аурушаңдық көрсеткіші 2011 жылы 100 000 тұрғынға шаққанда 169,2-ден 2015 жылы 100 000 тұрғынға шаққанда 177,3-ке дейін өсті. Тек 2014 жылы қатерлі ісік аурушаңдығы 100 000 тұрғынға шаққанда 165,1-ке төмен болды. Ал қатерлі ісіктерден өлім көрсеткіші 2011 жылы 100 000 тұрғынға шаққанда 93,1-ден 2015 жылы 100 000 тұрғынға шаққанда 73-ке азайды. Ең жоғарғы өлім көрсеткіші 2013 жылы 100 000 тұрғынға шаққанда 101,2 болды

Осылайша,жатыр мойны қатерлі ісігі –бұл қазіргі онкологиялық аурулардың ең көп кездесетін мәселелердің бірі және аурудың көрсеткіштерн төмендету мүмкіндігі үшін жатыр мойны ісігі бар науқастардың мәселелерін шешудегі мейірбикелік іс-әрекеттің маңыздылығын талдау қажет.

Зерттеу мақсаты

Медбикелердің үлесін арттыру арқылы жатыр мойны қатерлі ісігінің ерте диагностикасы мен алғашқы профилактикасын жақсарту

  Зерттеу міндеттері

1. Ақтөбе қаласындағы Онкологиялық медициналық орталықтың жатыр мойны обыры ауруына шалдыққан науқастарды алдын алу және ерте диагностикалау үшін медбикелер мен науқастарды тестілеуден өткізу және сауалнама жүргізу.

2. Осы мәселе бойынша теориялық материалдарды оқу;

3. Қауіп факторларын анықтау және жатыр мойны өзін-өзі тексеруін жүргізу бойынша қысқаша нұсқаулықты әзірлеу.

4.Жатыр мойны обырының алдын алу,тестілеу нәтижелерін бағалау және ерте диагностикалау шараларының тиімділігі туралы қорытынды жасау.

Зерттеу нәтижиесі

Зерттеу нәтижелері және талқылау

Сауалнамаға жастары әртүрлі 20 әйел қатысты: егде жастағы науқастар (60-75 жас) респонденттердің 50%, орта жастағы науқастар (44-60 жас) респонденттердің 23%, жас пациенттер (18 жас) 44 жас) респонденттердің 23%-ын, ал егде жастағы науқастар (75-90 жас) респонденттердің 4%-ын құрады.

Сауалнамада респонденттердің бойы мен дене салмағын көрсету керек болды.Алынған мәліметтердің арқасында біз дене салмағының индексін (BMI) есептей алдық және мынаны анықтадық: респонденттердің 30% артық салмақ болды; қалыпты дене салмағы — 30%; Респонденттердің 40%-ы семіздікке шалдыққан, оның ішінде 26%-ы 2-дәрежелі семіздік, 3-ші дәрежелі семіздік 7%-ы және 4-ші дәрежелі семіздік 7%-ды құрайды.

«Етеккірдің басталу жасы» деген сұраққа олар: 13-15 жас 70%, 10-12 жас 25%, 15-18 жас 5% және 18 жастан жоғары 3% деп жауап берді.

«Етеккірдің ұзақтығы 5 күннен артық?» деген сұраққа. «жоқ» 67%, «иә» 33% деп жауап берді.

«Сіздің өміріңізде етеккір циклінің бұзылуы болды ма?» деген сұраққа. «жоқ» 90%, «иә» 10% деп жауап берді.

«Қазір етеккіріңіз тұрақты ма?» деген сұраққа. деп жауап берді: 5 жастан жоғары менопауза 63%, «иә» 27%, менопауза 3-5 жаста 7%, «жоқ» 3%.

«Туылғандар саны» деген сұраққа олар: 2 туылғандар 60%, 1 туылғандар 27%, тумағандар 10%, 3-тен көп туылғандар 3% деп жауап берді.

«Сіз балаңызды еміздіңіз бе?» деген сұраққа. жауап берді: 1 жылға дейін 30%, 1 жылдан жоғары 27%, «жоқ» 27%, 6 айға дейін 16%.

«Жаман әдеттеріңіз бар ма?» деген сұраққа. «жоқ» деп жауап берді 96%, темекі шегу 5%.

«Жатыр мойны аурулары болды ма?» деген сұраққа. деп жауап берді: эрозия 50%, папилома 24%, миома 13%, эндометриоз 7%, лейкоплакия 3%, «жоқ» 3%.

«Жатыр мойны қатерлі ісігінің не екенін білесіз бе?» Деген сұраққа. «иә» 70%, «жоқ» 30% деп жауап берді.

«Сіз жатыр мойны қатерлі ісігінің алдын алу шаралары туралы білесіз бе?» деген сұраққа. «иә» 57%, «жоқ» 43% деп жауап берді.

«Сіз жатыр мойнын өздігінен тексересіз бе?» Деген сұраққа. «иә» 70%, «жоқ» 30% деп жауап берді.

«Туыстарыңызда жатыр мойны ауруы болды ма?» деген сұраққа. «жоқ» 70%, «иә (қатерсіз)» 10%, «иә (қатерлі)» 10%, «білмеймін» 10% деп жауап берді.

«Сіз жатыр мойнын қаншалықты жиі тексересіз?» Деген сұраққа. жауап берді: жылына бір рет 50%, айына бір рет 33%, ешқашан 10%, аптасына бір рет 7%.

«Сіз мамандарды көресіз бе?» деген сұраққа. «иә» 53%, «жоқ» 47% деп жауап берді.

«Сіз жатыр мойнын айнамен және цитология ,гистология қаншалықты жиі жасайсыз?» Деген сұраққа. жауап берді: жылына бір рет 43%, 2 жылда бір рет 20%, 5 жылда бір рет 20%, мен мұны жасамаймын 17%.

«Сізді мамандар (онколог, т.б.) бақылап жатыр ма?» деген сұраққа. «жоқ» 87%, «иә» 13% деп жауап берді.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Қатерлі ісіктер медициналық-әлеуметтік мәселе ретінде. Алдын алу [Электрондық ресурс].-Кіру режимі: https://studopedia.su/9_81818_zlokachestvennie-novoobrazovaniya-kak-mediko-sotsialnaya-problema-profilaktika.html (Кіру күні: 12.02.2020).
2. Кнышова Л.П. Қатерлі ісіктер медициналық-әлеуметтік мәселе ретінде // Қолданбалы және іргелі зерттеулердің халықаралық журналы. – 2016. – No 5-4. — бірге. 671-672.
3. Расказова Е.А., Рожкова Н.И., Сүт безі обырын ерте диагностикалау бойынша скрининг // Медицинадағы зерттеулер мен тәжірибенің ғылыми-практикалық журналы. – 2014.- Т.1. — No1. — Б.45-51.
4. Әлемдегі және Ресейдегі жатыр мойны қатерлі ісігінің статистикасы [Электрондық ресурс] — Қол жеткізу режимі: http://www.oncoforum.ru/o-rake/statistika-raka/statistika-raka-molochnykh-zhelez-v-mire- i -rossii.html (Кіру күні: 03.03.2019).
5. Лапик С.В. Аймақтық еңбек нарығында мейірбике ісі бакалаврларына сұраныс // Орал университеті медицинасы – Т. 4 -No34 (15) – 2018. — 18-21 б.