Функция графигін АКТ арқылы бейнелеу

 Білім жүйесіндегі жаңаша өзгерістер, соңғы уақытта оқытудың тиімді жолдары қарастырылып, ұстаздардың жаңа модельдегі оқыту жүйесіне көшуі,

әлемдік деңгейде роболан және робототехника бойынша нанотехнологияның дамуы білім беруде АКТ-ны оқытудың бір ажырамас бөлшегі ретінде пайдалануды талап етеді.

Ендігі сұрақ біз практикада осы АКТ-ны қалай қолданамыз деген бағытта қойылатыны анық. Теориялық білімді практикамен ұштастыра білу асқан шеберлікті талап етеді. Ендеше осы тұрғыда аз да болса осыған назар аударсақ, оқушыға қағаз бен қаламмен оқытқаннан гөрі заманауи инновациялық техникалық құралдар арқылы жұмыс жасаған тиімді.

Компьютерлік технологиялар оқушылардың және математика мұғалімдерінің сенім мен ықыласына ие болады. Ең қарапайым және ыңғайлы математикалық бағдарламаны анықтап, оқушыға ұсыну мақсатында біз «Advanced Grapher», «FNGraph», «Calculator» және «GeoGebra» т.б. көптеген қосымшалардың қолданысын зерттедік. Осылардың ішінде «GeoGebra»   бағдарламасы басқа бағдарламаларға қарағанда ыңғайлы интерфейс, қол жетімді және пайдалану қарапайымдылығымен ерекшеленеді. Мұғалімге бұл бағдарламаны қалай пайдалану керектігін айтып түсіндірудің көп қажеті жоқ,  оқушы оны зерттеу арқылы меңгеріп алады. Ол графиктерді құру және өңдеу үшін арналған. «GeoGebra» бағдарламасы графиктерді оңай жасауға, жоюға, қайталауға, графиктер тізімінде олардың қасиеттері мен тәртібін өзгертуге болады. Осы бағдарламамен жұмыс істеу кезінде компьютерлік модельдеу нәтижесінде көптеген математикалық ұғымдар мен теоремалар оқушылар үшін «көрнекі» болып келеді.Біз осы бағдарламаның қарапайымдылығы мен қол жетімділігіне, осы бағдарламада басқа бағдарламаларда сияқты функциялардың формулаларын теру кезінде, геометриялық фигураларды құру кезінде қиналмауымыз керек. Бұл бағдарлама 2012 жылы құрылған және қарқынды дамып келеді.  Бағдарлама Java тілінде Маркус Хохенвартермен жазылған, демек операциялық жүйелердің үлкен саны жұмыс істейді.

GeoGebra математиканы визуализациялауға, тек геометриялық сипаттағы математикалық есептерді шешуде эксперименттер мен зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді. Geogebra компьютер экранында сызбаларды жасауға мүмкіндік береді, оларды оқу материалын зерттеудің әртүрлі кезеңдерінде, тірі плакаттардан зерттеу сызбаларына дейін қолдануға болады. Әсіресе, тиісті суретті жасау процесі үйренеді. Математикадан оқыту бағдарламасының көмегімен көптеген пайдалы заттарды орындауға болады: функцияны талдау, графиканы құру, есептерді шешу, функциялармен жұмыс істеу және т. б. Біздің жұмысымыздың басты мақсаты математиканың мектептегі курсында GeoGebra бағдарламаның мүмкіндіктерін зерттеу болып табылады.  Бағдарлама терезесінде өндірілетін өзгерістер көрнекі болады: егер сіз теңдеуді өзгертсеңіз, қисық қайта құрылады, масштаб немесе оның кеңістіктегі жалғануы өзгереді, қисықтың жанында жазылған теңдеу жаңа мәндерге сәйкес автоматты түрде түзетіледі.

GeoGebra бағдарламасы әлемде миллиондаған қолданушыларды алгебра мен геометрияны оқыту үшін кеңінен пайдаланады. Оқу процесі қосымшаны пайдаланудың визуалды формасының арқасында көрініс табады.

Математика бойынша бағдарламаның мүмкіндіктері графиктер құрумен ғана шектелмейді. GeoGebra бағдарламасын геометриялық есептерді шешу кезінде интер-белсенді сызбалар үшін пайдалануға болады. GeoGebra бағдарламасы математиканы көрнекі және жай үйренуге мүмкіндік беретін қуатты және функционалдық мүмкіндіктерге ие. Қосымша геометрияны, алгебраны қамтиды. Арифметикалық операцияларды жасау, кестелер, графиктер жасау мүмкіндігі бар, статистикамен жұмыс істеу, функциялармен жұмыс істеу мүмкіндігі бар, анимация және т. б. құруды қолдайды.

GeoGebra бағдарламасында түрлі 2D және 3D фигуралар, интерактивті роликтер жасауға болады, содан кейін оларды интернетте орналастыруға болады. Бағдарламаның кірістік тіл командаларының есебінен функциялармен жұмыс істеуге мол мүмкіндіктері бар (ол геометриялық құрылыстарды басқаруға және басқаруға мүмкіндік береді).

Бағдарлама интерфейсі өте қарапайым және графикалық редакторға ұқсайды.

1. Мәзір жолағы. Мәзірден бағдарламаның параметрлерін өзгерте аласыз.
2. Құралдар тақтасы. Мұнда нысандар жасау үшін құралдар бар. Батырманың оң жақ төменгі бұрышында үшбұрыш бойынша басқаннан кейін, қанаттар қосымша құралдар болады. Құралдар панелінде қол жетімді операцияларды енгізу жолы арқылы жүргізуге болады.
3. Нысандар панелі. Нысандар тақтасында енгізілген айнымалылар мен функциялар көрсетіледі. Айнымалы атаулардың орнына олардың мәндері көрсетіледі. Формуланы символдық түрде көру үшін тінтуірдің оң жақ батырмасын басу керек.
4. «Болдырмау» және «қайталау» түймелері.
5. Енгізу жолы. Бұл GeoGebra бағдарламасындағы негізгі құрал. Мұнда командалар мен формулалар енгізіледі, өзгермелі мәндер қойылады. Оң жақта

енгізу жолдары командалардың тізімі түймесі орналасқан. Қосымша командалардың көмегімен пернетақтада жоқ командалар мен таңбаларды енгізуге болады.

6. Жұмыс облысы. Бағдарламада барлық құрылымдар жұмыс саласында жүргізіледі. Масштабты тінтуір дөңгелегі арқылы өзгерте аласыз, координат осі бойынша жылжыта аласыз.

Функция графигін құру

F(x)=x^2 диаграммасын құруға тырысамыз. Парабола құру үшін «енгізу» жолында «x^2» өрнегін енгізу керек: (x shift 6 2)

GeoGebra бағдарламасындағы «^» символы дәрежеге көтеруді білдіреді.

Бұдан әрі «Enter» батырмасын басыңыз. Осыдан кейін жұмыс бөлімінде кесте

салынады. Суретті масштабтауға болады. Жұмыс аймағын жылжыту үшін тінтуірдің сол жақ түймешігін басып тұрып, «Shift» пернесін басу керек. Сондай-ақ, кестені тінтуірдің оң жақ батырмасын басу арқылы жылжытуға болады, бұл ретте нысандар тақтасында теңдеудегі өзгерістер көрсетіледі.

Біз осы бағдарлама арқылы  модуль белгілері бар функциялар графиктерін және үшбұрыш суретін салып есептеуге болатынын айта кетуге болады.

Қорытындылай келе «GeoGebra» бағдарламасы математикаға арналған. Осы бағдарламаның көмегімен геометрия, алгебра және басқа да бөлімдерді қамтитын динамикалық математикалық ортада жұмыс істеуге болады.

Сабақта «GeoGebra» бағдарламасын пайдалану — сабақтың әр түрлі кезеңдерінде уақытты тиімді пайдалана отырып, оқу процесін оңтайландыруға, оқытуда сараланған тәсілді жүзеге асыруға, дербес компьютерлерді пайдалана отырып, жеке жұмыс жүргізуге, сабақта эмоционалды шиеленісті азайтуға, оған ойын элементін кіргізуге, оқушылардың ой — өрісін кеңейтуге, оқушылардың танымдық белсенділігін дамытуға мүмкіндік береді.

Осы технологияны қолданудан болжанатын әсерлер — үлгерімі нашар оқушылардың оқылатын пәнге қызығушылығын арттыру мүмкін, өзін — өзі бағалау деңгейін арттыру, өзін-өзі бақылау дағдыларын дамыту, ақпараттық технологиялар саласында жаңасын ашуға және зерттеуге, жолдастарымен өз білімдерімен бөлісуге ынталандыру.

Біз осы мақала бойынша математика пәнінің әрбір мұғалімі мен мектептің оқушылары өздерінің арсеналына » GeoGebra «қосымшасын қосуға тырысуы керек деп ойлаймыз.

Едіге Нұрлыбек Бақытбекұлы,

физика-математика факултетінің магистрі,

М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті