МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ ДАМЫТУШЫ ОРТА КЕҢІСТІКТЕРІН ҰЙЫМДАСТЫУДЫҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ

 Асанова Сауле Турсуновна
Қарағанды облысы, Сәтбаев қаласы,
№7 «Алпамыс» бөбекжай балабақшасының
тәрбиешісі

 Қазіргі таңда жан-жақты жетілген, білімді азамат дайындау – қоғам алдындағы үлкен міндет. Бала — болашағымыз десек, сол балаға жүйелі білім беріп, ынта-ықыласын дұрыс бағыттауды, қабілетін дамытуды балабақшадан бастауымыз керек. Мектепке дейінгі білім беру стандарты мектепке дейінгі тәрбиемен мектепалды даярлық топтарында педагогикалық үрдісті ұйымдастыруда жаңашыл әдіс — тәсілдерді пайдалануға мүмкіндік берді. Сондықтан оқу тәрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізіп, оны тиімді пайдаланып, балаларға сапалы білім беру, жан-жақты дамыған бүлдіршіндерді тәрбиелеу — біздің басты мақсатымыз.
Мектепке дейінгі педагогикада «Даму ортасы» термині «Балалар мен ересектердің өмірін ұйымдастыруды қамтамасыз ететін материалдық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, эстетикалық, психологиялық-педагогикалық жағдайлар кешені» деп түсініледі. Оны қалыптастыру кезінде көптеген факторларды ескеру қажет. Балабақшада топтарының әрқайсысының жас ерекшеліктерін ескеру өте маңызды болып табылады. Мектепке дейінгі білім беру мекемесінде кез-келген жас тобының пәндік-дамытушылық ортасын құра отырып, оқу процесіне қатысушылардың сындарлы өзара әрекеттесуінің психологиялық негіздерін, мектепке дейінгі мекеменің заманауи ортасының дизайнымен және ортаға бағытталған жас тобының психологиялық ерекшеліктерін ескеру қажет. Балабақшаның жан — жақты пәндік-дамытушылық және ойын ортасын ұйымдастыру процесінде білім беру салаларын біріктіру.
Мектепке дейінгі мекемеде дамытушы орта кеңістіктерін ұйымдастырудағы тәрбиешінің мақсаты мектепке дейінгі мекемедегі жас ерекшеліктерін ескере отырып, тәрбиеленушінің шығармашылық тұлғасын дамыту процесін жүзеге асыру үшін көп деңгейлі көп функционалды дамып келе жатқан пәндік – кеңістіктік ортаны құру.
Ерте, кіші топтардағы жағдай, ең алдымен, бала үшін ыңғайлы және қауіпсіз ретінде жасалады. Жас балалар қоршаған ортаның кеңістіктік өзгеруіне нашар жауап береді, олар осыған байланысты тұрақтылықты қалайды. Осыған байланысты балалар балабақшаға келгенге дейін жабдықты орналастыруды жоспарланады.
Кішкентай балалар-бұл ең алдымен «қайраткерлер» деп есептеледі. Белсенді әр түрлі іс-әрекеттердің тәжірибесі олардың дамуының маңызды шарты болып табылады. Баланың балабақшада болуы әр түрлі іс-шараларға қатысуға мүмкіндік алатындай етіп ұйымдастырылады: ойындарда, мотор жаттығуларында, заттардың қасиеттері мен қасиеттерін зерттеу іс-әрекеттерінде, сурет салуда, модельдеуде, қарапайым жұмыста, шығармашылық қызметте. Баламен бірлескен іс-әрекетте педагог іс-әрекеттің жаңа әдістері мен әдістерін игеруге көмектеседі, мінез-құлық пен қарым-қатынастың үлгісін береді. Осыны ескере отырып, кеңістіктік жағдай бір уақытта 2-3 бала мен ересек адамның іс-әрекеті үшін ұйымдастырылады.
№7 «Алпамыс» бөбекжай балабақшасының ерте жас «Балапан» тобында келесі ойын бұрыштары ұйымдастырылған және жүзеге асырылуда.
Балалардың дамыту ортасы ОЙЫН ОРТАСЫ

• Сюжетті — рөлдік ойындарға арналған ойын құралдары:
• Көпжақты текше;
• Үлгілер (үй, гараж, карта-кесте, ойын аймағы және шымылдық);
• Шағын көлемдегі кейіпкерлердің жиынтығы;
• Ертегілердегі жануарлар.

Ерте жас сәбилер тобының балалары ірі ойын жабдықтарын ұнатады, сонымен қатар ол жабдықтар көзге тартымды, ашық түсті болғаны дұрыс. Әр тәрбиеші педагогтың негізгі міндеті: топқа келген әр сәбиге топ ішінде толыққанды өмір сүруіне, жан-жақты дамуына мүмкіндік туғызу. Топ табалдырығын аттаған әр сәби өзінің кішкентай ғана алақанын тәрбиешінің аялы алақанына сала отырып, тәрбиешінің көмегімен айнала қоршаған әлемге сеніммен қарап, құшағын айқара ашады, өзінің қылығымен ересектерді сүйсіндіріп таңқалдырады сол бағытта жұмыс жүргізілуде.
Сауаттылық ортасы ӘДЕБИ ОРТАЛЫҚ

• Ерте жастағы балаларға оқып беруге

арналған кітаптар: халық ауыз әдебиетінің шығармалары, қазақ, орыс халықтарының және әлем халықтарының ертегілері, қазіргі заманғы авторлардың шығармалары (әңгімелер, ертегілер, тақпақтар).

• Ауызша шығармашылық (балалар жасаған

жұмбақтар, әңгімелер альбомы)

• Балалардың ермегі үшін шағын кітапшалар жинақталған.

Тіл шығармашылық орталығы
Тіл дамыту құралдары мен ойындары дайындалды.

• Үстел ойындары;
• Сүйікті ертегілерді сахналауға қажетті қалпақ, бетперделер;
• Қуыршақтар театры;
• Саусақ, қолқап театры;
• Көлеңкелі театр;
• Кесілген суреттер ойындары.

Топтағы барлық ойыншықтар мен құралдар балаға қол жетімді, бұл баланың белсенділігін, тәуелсіздігін дамытуға ықпал етеді. Материалдарды ашық сөрелерге қойылған, ал материалдардың өзі сыртқы жағынан тартымды, жарқын болып таңдалады және оларды жиі өзгертіліп отырылады.
Табиғат бұрышы

• Жасанды және бөлме өсімдіктері;
• Аквариум;
• Мерзімді өсімдік түрлері;
• Табиғат күнтізбесі;
• Үлгі пішіндер;
• Жыл мезгілінің үлгілері.

Балабақшада дамыту орталығын құру бала мен үлкендер арасындағы тірек болып табылады. Ортаны құру стратегисясы мен тактикасы осы қалыптың ерекшеліктерімен байқалады.
Мектепке дейінгі ұйымда дамытушы орта кеңістігін ұйымдастыру әр баланың өзінің дамуына, отбасының, оның тұрмысының, мәдени таңдаулардың ықпалын сезінеді. Бүгінгі таңда өзім қызмет ететін балабақшада балалардың табиғатқа ондағы тіршілік иелеріне деген қызығушылығын байқадым. Алдағы уақытта балабақшамызда тірі табиғат бұрышы, жылыжай орталығы ашылып тәрбиешілердің шығармашылығын жетілдіру жұмыстары жүргізілсе деп ойлаймын.
Балабақша тәрбиеші ретінде жұмыс кестеме сай әр топтағы дамытушы орта жайы, оның дұрыс жасақталынып, уақытылы жаңартылып отыруын қадағалаймын. Бақылау соңында сараптама жүргізіп отырамын. Мектепке дейінгі баланың жеке басын және танымдық процестерін дамыту, қарым-қатынас дағдыларын және тұтастай алғанда айналадағы әлеммен өзара іс-қимылын қалыптастыру баланың даму ортасын ұйымдастырумен тығыз байланысты.
Мектеп жасына дейінгі балалардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, пәндік — дамытушылық ортаны және оның құралдарын қолдана отырып, балаға өзіне тән нәрсені табуға және дамытуға көмектесуге болады. Сондықтан балабақшада мектеп жасына дейінгі баланың шығармашылық белсенділігін оқыту және өзін-өзі дамыту жүзеге асырылатын ортаны жобалауға ерекше назар аударылады. Өздеріңіз білетіндей, барлық балалар әртүрлі, және әр мектеп жасына дейінгі баланың өзіндік даму жолына құқығы бар. Сондықтан мектепке дейінгі мекемеде балалар ұжымын тәрбиелеу және оқыту үшін жағдай жасалуы, сондай-ақ әрбір тәрбиеленушіге өзіндік ерекшелік пен шығармашылық көрсетуге мүмкіндік берілуі тиіс.