Сиқырлы шаршылар

Ерманат Алмаз
Қарағанды облысы білім басқармасының
 «Дарын» мамандандырылған
мектеп-интернаты КММ 7 сынып оқушысы.
 Жетекшісі: Бейсембекова Анар Ермахановна

Мақсаты: Сиқырлы  шаршылармен танысу.

Шаршылардың   шығу тарихын білу.

Сиқырлы  шаршыларды жылдам әрі дұрыс толтыруды үйрену.
Міндеттері:
—Сиқырлы шаршылар туралы ақпарат алу үшін әдебиеттерді оқу;
-Сиқырлы шаршыларды құрастыруды үйрену
Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы:
 Сиқырлы шаршыларды құрастыру  арқылы өз нәтижемді алу.
Жұмыстың эксперименттік әдістемесі: байқау, салыстыру, сараптама, ұқсастық. Практикалық мәнділігі: сиқырлы  шаршылардың  көптүрлігі, оларды құрастыру, толтыру әдістерін меңгеру
Зерттеуге енген жаңалық:

• Сиқырлы шаршылардың негізгі ерекшеліктері тек айқындық, анықтық және логика ғана емес, сонымен қатар эстетика, үйлесімділік және сұлулық.

Тақырыпты таңдаудың өзектілігі:

• Сиқырлы шаршылар таңғажайып, қызықты және айналысуға тұрарлық дүние.
• Сиқырлы шаршыларды толтыру оңай, бірақ сіз кейбір ережелерді білуіңіз керек.

Мазмұны:

1. Кіріспе 3бет
2. Сиқырлы үшбұрыш 4 бет
3. Алты қырлы сиқырлы жұлдыз 5бет
4. 3х3 өлшемді сиқырлы шаршыны құрастыру алгоритмі 6бет
5. Практикалық бөлім 7бет
6. Қорытынды 8бет
   
   Сиқырлы шаршылардың шығу тарихы өте ерте  заманда пайда болған. Аңыз бойынша өте ерте заманда тасбақа жүзіп келген. Сол тасбақаның үстінде 9 ұяшықтан тұратын шаршы салынған. Ол  ұяшықтарға ироглифтер жазылған. Анықтай келе олар 1-ден 9-ға дейінгі сандар. Олардың қосындысы 15-ке тең.

Сиқырлы фигуралар

Егер берілген фигураны  көлденеңінен және тігнінен, диагоналі бойынша  сандармен толтырғанда олардың қосындысы бірдей болса, олар сиқырлы фигуралар деп аталады.
Сиқырлы  үшбұрыш.

Мына үшбұрыштың әрбір қабырғасына жазылған  9 цифрдың қосындысы 20-ға тең болады.

Бүйір қабырғаларындағы:  5+7+6+2=20

5+3+4+8=20

Табанындағы:  2+9+1+8=20

Алты қырлы сиқырлы жұлдыз

Мұнда барлық алты қатардың сандарының қосындысы бірдей

4+6+7+9=26

11+6+8+1=26

4+8+12+2=26

11+7+5+3=26

9+5+10+2=26

1+12+10+3=26

Бірақ төбелерде орналасқан сандардың қосындысы басқа

4+11+9+3+2+1=30.

Санды дөңгелек:

3х3 өлшемді сиқырлы шаршыны құрастыру алгоритмі

1)Цифрларды көрсетілген ретпен жазып шығу керек:

1 2 3

4 5 6

7 8 9

2) Диагоналдың қарама-қарсы жағындағы цифрлардың орнын айырбастаймыз:

1 мен 9, 3 пен 7:

9 2 7

4 5 6

3 8 1

3) Сағат бағытымен әрбір цифрды бір қадам жылжытамыз

4 9 2

3 5 7

8 1 6 Нәтижеде  қосындысы 15-ке тең сиқырлы шаршыны аламыз

Бесінші ретті шаршылар.

Мына есептерді қарастырдым

№ 1.

Бос орындарға 1-ден 16-ға дейінгі сандарды жазып шыққанда, қосынды 34 болу

Есеп 2.

Бос орындарға 23, 41, 47, 65 және 71 сандарын орналастыру керек.

Есеп 3.шаршыда жазылған сандардың орнын дұрыстау керек

Есептеулерден кейін мына қорытындыға келдім:

• Сиқырлы шаршылар таңғажайып, қызықты және айналысуға тұрарлық дүние.
• Сиқырлы шаршыларды толтыру оңай, бірақ сіз кейбір ережелерді білуіңіз керек.
• Сиқырлы шаршылардың негізгі ерекшеліктері тек айқындық, анықтық және логика ғана емес, сонымен қатар эстетика, үйлесімділік және сұлулық.

Әдебиеттер:

1. Аллан Рей, Вилльямс Мартин «Математика на пять». Издательство «АСТ ПРЕСС». Москва
2. Гуревич Е.Я. «Тайна древнего талисмана». Издательство «НАУКА»
3. Постников М.М. «Магические квадраты».
4. Серпинский В. «Что мы знаем и чего не знаем о простых числах».
5. Перельман Я.И. «Занимательные задачи и опыты»