Білім айнасы газеті Республикалық газет Бүгінгі күннің талабы – қоғамдағы азаматтардың ойшыл, іскер болуы. Осыған орай, баланы ерте жастан өзіндік жеке дара қабілетін жетілдіру, өзіндік іскерлік қасиеттерін қалыптастыру, заман талабына сай ойы жүйрік етіп тәрбиелеу маңызды болып отыр. Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген заманда ақыл-ой мүмкіндігін қалыптастырып, баланың қабілетін, талантын дамыту білім беру мекемелерінің басты міндеті. Ол бүгінгі білім беру кеңістігіндегі педагогтардың қажымас ізденімпаздығы бен шығармашылық жемісімен келмек. Сондықтан да әрбір баланың қабілетіне қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді жүзеге асыратын жаңа формацияны меңгеруге үлкен бетбұрыс жасауымыз қажет.
Осы ретте Президент Н.Ә.Назарбаевтың 2018 жылдың 10 қаңтары күні Қазақстан халқына арнаған «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауындағы Білім берудің жаңа сапасын құруда: «Барлық жастағы азаматтарды қамтитын білім беру ісінде өзіміздің озық жүйемізді құруды жеделдету қажет. Білім беру бағдарламаларының негізгі басымдығы өзгерістерге үнемі бейім болу және жаңа білімді меңгеру қабілетін дамыту болуға тиіс. 2019 жылдың 1 қыркүйегіне қарай мектепке дейінгі білім беру ісінде балалардың ерте дамуы үшін өз бетінше оқу машығы мен әлеуметтік дағдысын дамытатын бағдарламалардың бірыңғай стандарттарын енгізу қажет» деген ойлары мектепке дейінгі білім беру ұйымдары мен оның басқа да субъектілері үшін бағдарламалық идея болып табылады.
Білім беру және ғылым саласына елеулі өзгерістер енгізіліп жатқан қазіргі кезеңде мектепке дейінгі ұйымдардағы білім беру ісін жаңа сапалық деңгейге көтеру міндеті бүгінгі күннің көкейкесті мәселесі. Осы өзгерістер білім саласының алғашқы сатысы болып саналатын мектепке дейінгі білім мазмұнында болашақ ұрпақтың дүниетанымын дамытуға, жеке тұлға ретінде қалыптастыруға, сәбилік шақтан бастап толық жағдай жасауды, тәрбиелеу мен оқытуға аса жауапты болуды негіздейді.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы елімізде адами капиталды дамытуда сапалы білімге қол жетімділікті қамтамасыз ету арқылы қазақстандық білімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруды барша педагог қауымға міндет етіп қойды. Осыған орай, мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту баланы жас және жеке мүмкіндіктеріне сәйкес, жан-жақты дамытуға, адамгершілік нормаларды қалыптастыруға бағытталған, әлеуметтік дағдыларға қол жеткізуді қамтамасыз ететін білім беру жүйесінің негізі болып табылады.
Аталған міндеттерді шешуде кезек күттірмейтін мәселелердің бірі ретінде мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жолдарын айқындаудың маңызы зор. Бұл мәселені ғалымдар, білім беру мекемелерінің жетекшілері, мұғалімдер, ата-аналар да көтеріп отыр.
Жаңа жағдайда білім беру жүйесінен, оның сапалы және өмір бойына үздіксіз болуы талап етіледі. Сондықтан қазақстанның білім беру жүйесінің алдына оқытудың қазіргі уақыттағы әдістері мен бағдарламаларын меңгеру, оқыту сапасын арттыру, сұранысқа ие білім мен дағдыларды беру, қоғамдық сананы жаңғырту, функционалдық сауаттылықты, үштілділікті, сын тұрғысынан ойлауды және басқаларын дамыту жолға қойылды.
Мәселен, 2018 жылы Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына бірқатар өзгерістер енгізілгені баршамызға белгілі. Стандартта мектепке дейінгі білім беру жүйесі келесі міндеттерді шешуді қарастырады:
-балалардың физикалық және психоәлеуметтік саулығын нығайту;
-балаларды ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарға баулу;
-патриоттық, толеранттық, рухани және адамгершілік негіздерін қалыптастыру («Рухани жаңғыру», «Туған жер», «Ұлы даланың жеті қыры» бағдарламасы);
-балалардың ерте дамуы үшін әлеуметтік дағдылар мен өздігінен үйрену дағдыларын дамыту;
-балалардың дарындылығы мен жеке қабілеттерін дамыту;
-мақсатты түрде балаларды мектепке дайындау.
Мектепке дейінгі кезеңде берілетін білім мен білік дағдылары жаңа заман талабына, болашақ баратын мектеп бағдарламасына бейімделуге сай болса, мектепке дейінгі мекемеден алған дағдыларын мектепте жаңғырта отырып, жаңа білімге ұмтылуға бала бойында қызығушылық болары анық. Тағы да толғандыратын мәселе білім беру қызметін ұйымдастыру барысында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жаңартылған мазмұнын; балаларды мектепке сапалы даярлауға бағытталған инновациялық әдістер мен технологияларды қолдана алатын білімді педагог мамандардың алатын орны ерекше. Осы орайда «Өрлеу» БАҰО» АҚ педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институттары фасилитациялау жұмыстарын ұйымдастыруда кең өріс алуы тиіс деп ойлаймыз. Себебі, мектепке дейінгі білім берудегі түбегейлі өзгерістерді жете түсінетін, өз білімін үздіксіз жетілдіруде тынбай ізденетін білікті педагогтан білім алған тәрбиеленуші, қазіргі өзгеріп тұрған әлемде табысты бейімделуге қабілетті тұлға болып қалыптасары анық.
Мектепке дейінгі білім беруді бағалау едәуір күрделі мәселе. Дегенмен бүгінгі күні оған қызығушылық туындауда. Жалпы білімнің сапасын тексеру практикасында бағалауды объективтілеу мақсатында келесі технологиялар кеңінен таралуда: диагностика, сараптама, мониторинг пен педагогикалық квалиметрия. Бұл мемлекеттің ұлттық дамуының фундаменталды ресурстарының бірі ретінде МДББ қарастырылуымен байланысты және білім берудегі басымдықтардың өзгеруімен себептеледі, заманауи әлеуметтік-экономикалық және ақпараттық-технологиялық жағдайда өзіне, басқа адамдарға әлемді тануға көзқарастағы акценттердің адамға қарай жылжуы педагогтердің жоғары кәсібилігін талап етеді.
А.Т.Туралбаева
«Өрлеу» Біліктілікті Арттыру Ұлттық Орталығы АҚ филиалы Алматы облысы бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты» Басқару және білім сапасы кафедрасының меңгерушісі,
философия (PhD) докторы
Б.Ә.Рахманбергенова
Алматы облысы Жамбыл ауданы МКҚК «Ұлан» балабақшасының педагогы
