Білім айнасы газеті Республикалық газет 
Сабақтың мақсаты: Абай және Пушкин шығармаларының тәрбиелік мән-мағынасын ашу, ондағы өмір шындығын таныту, оқушылардың есте сақтау қабілетін дамыту, білімділік және біліктілік дағдыларын арттыру, адамгершіліктің асыл қасиеттеріне баулу.
Сабақтың әдіс-тәсілдері: Әдеби журнал.
Сабақтың көрнекілігі: Абай, Пушкин портреті, шағын көрме, интерактивті тақта (слайдтар).
Сабақтың барысы:
1-жүргізуші: Отанымыздың өткен замандағы екі ұлы ақыны — Абай мен Пушкиннің бір-бірімен шығармашылық жақындығы, поэзиядағы екеуінің ақындық өнер үйлестігі ұлы орыс халқы мен қазақ халқының терең достығынан, бұл екі халықтың да алдында тұрған озат арманынан, игі нысанынан туды. Қазақ халқының қалың бұқарасы орыс халқының қалың бұқарасымен достық көзқараста болғаны, орыс халқын аға санағаны сияқты озық пікірлі орыс әдебиетін, оның Пушкин сынды данышпан өкілін Абай да өзіне үлгі, мектеп деп білді. Сондықтан Абай ақындық еңбегінің бірсыпырасын тек орыстың классик поэзиясын қазақ тіліне аударуға жұмсайды.
2-жүргізуші: Абай и Пушкин — два светила,
Два светлых гения земли,
Поэзией сердца будили,
Гуманности учили вы.
Пройдут года, пройдут столетья,
Но помнить будут вас всегда,
Ваш слог нетленен… Это вечно…
Ведь истина всегда жива.
3-жүргізуші: Абай қазақтың ұлы ақыны. Абай ˗ сазгер, философ, ақын, ойшыл, аудармашы, данышпан. Ол ер жұртының болашағын ойлап, халықты тұрмыстан, азаптан құтылудың жолын меңзеп, оқу-білімге шақырған. Жаман әдеттен арылып, жақсылықты өн бойына жинауға үндеген.
Жүрегімнің түбіне терең бойла,
Мен бір жұмбақ адаммын оны да ойла.
Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім,
Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма!
Абай болашақ ұрпаққа, яғни сендерге сөзін осылай арнады. Бұл өзі сүрген ғасырдан өзіне бейтаныс, басқа, бірақ жақын болашаққа сенімді жол салған ақынның сөзі еді. Ол жарқын болашаққа апаратын жолды өз халқына талмастан көрсетті. Ал «дара» деген себебіміз сол заманда көзі ашық, көкірегі ояу, түрлі тілді меңгерген қалың қазақ арасында жалғыз Абайдың өзі болды.
4-жүргізуші: Существует гипотеза, что в Уральске была встреча Махамбета Утемисова и Пушкина, казахского поэта сопровождал певец-жырау по имени Жанкеси. Здесь, Владимир Даль, автор толкового словаря, и познакомил Пушкина с его собратьями по перу. Видимо, в их пересказе, Пушкин услышал поэму — эпос «Козы-Корпеш и Баян-Сулу». Пушкин не просто поэт-это душа поэзии.
5-жүргізуші: Абай өзі сүйген орыс классиктерін кейде дәл, кейде еркін аударып отырсы да, әр кезде барынша көркем, шебер өлеңнің үлгісін берген. Бұл жөнінде ақынның ізденуі кезіндегі тіл байлығы мен ірі талант, ерекше ынты, зер салуы өзгеше көрінеді. Өз өлеңдерін туғызуда қолданған ақындық шабыт, сыншыл, ұқыптылық, тіл орамға өткір жүйріктік- барлығы да аудармалық еңбекке келгенде барынша күшімен түгел жұмсалған деуге болады. Тіпті, кейде Абайдың өзі тудырмаған тамаша нәзік, терең сырлы өлеңдер, көрікті ойлар, немесе аса өткір шанынпа мысқыл, ажуа, ащы сөздер осы аудармаларда үнемі көрініп отырады.
6-жүргізуші: Для своего века, для среды невежд он был загадкой, но для нас он совершенно ясен- светило казахской литературы, солнце казахской поэзии.
Ныне, когда Казахстан отметил 25-летие со дня незовисимости , Абай близок всем народам нашей любимой планеты.
7-жүргізуші: Абайдың Пушкин шығармаларын өз оқушыларына жеткізуі қазақ сахарасына орыстың ұлы мәдениетінің жарығын әкеп төккендей болды. Бұл жөніндегі Абай еңбегі тек әдебиеттік қана еңбек емес, ол зор кең мағынадағы ағартушылық, тарихтық, қоғамдық еңбек еді.
Пушкиннің атақты романы «Евгений Онегинді» абай бөлек-бөлек үзінділер түрінде аударады: «Онегиннің сипаты», «Татьянаның хаты», «Онегиннің сөзі», «Онегиннің хаты», «Татьянаның сөзі», «Ленскийдің сөзі».
«Татьянаның хаты»-
«Онегиннің хаты»-
«Онегиннің сөзі»-
8-жүргізуші: Абай видел красоту человека не столько в его внешних данных, сколько в качествах характера, высоко оценивая ум, спокойный нрав, человечность, отзывчивость, трудолюбие, честность и умение дружить. Все эти качества и есть проявление прекрасного в людях.
9-жүргізуші: Абай – ойшыл.
— Абай – ойшыл дегенде біздің есімізге оның қара сөздері түседі.
Қара сөздері терең ой мен күрделі пікірге құрылған.
Жақсы мен жаман туралы баяндайды, халқын алға ұмтылуға шақырады. Абайдың 45 қара сөзі бар. Олай болса сол қара сөздерінен үзінді тындайық.
Тыңдау: 31 қара сөз
10-жүргізуші: В «Словах назидания», которые были созданы в последние десятилетия жизни Абая, также звучат раздумья поэта о достоинствах человека, о роли труда разума в формировании личности, о значении образования и культуры для развития общества. Эта разнообразная по тематике проза Абая актуальна и в наши дни.
11-жүргізуші: — Абай орыс ақыны А.С. Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан үзінділер, М.Ю. Леромонтовтың, И.Гетенің шығармаларын сүйіп оқып, аударған. Біз оқыған «Шегіртке мен құмырсқа» мысалын да И.А.К рыловтан аударған Абай атамыз екен.
Көрініс: «Шегіртке мен құмырсқа»
12-жүргізуші: Любовь в лирике Пушкина – предмет высокой поэзии. Она выведена за пределы быта и обычной жизни. В них отражена психологическая правда любовных переживаний, выражены философские представления поэта о Женщине, как об источнике красоты и гармонии.
Стих: «Я помню чудное мгновенье»
13- жүргізуші: Произведения Пушкина и Абая волновали и будут волновать души людей. Воистину они создали «нерукотворный памятник» своим творчеством.
14—жүргізуші: Литературно-музыкальная композиция, посвященная творчеству Пушкина и Абая, завершена.
1-оқушы:
Абай-дара, Абай-кемел, озат та,
Жол салады әр өлеңі ғажапқа!
Бар жазғаны даналық боп саналған,
Жалғыздардың жалғызы ол – қазақта.
Мыңмен жалғыз алысқан,
Арыстандай ер еді.
Әр ақынды кезеді
Абайдың өлең-өзені.
2-оқушы:
Есть много людей знаменитых на свете,
Чья слава сквозь годы прошла и до нас,
Но Пушкина сказки читают все дети,
О нем мы не вспомнить не можем сейчас
Великий поэт нам оставил в наследство,
Крылатые мысли, правдивый язык.
И Пушкина слово волнует нам сердце,
И к пушкинской мысли здесь каждый привык.
«О вещем Олеге» узнаем из песни,
И «Зимнее утро» прочтем наизусть
«О няне» читать будет нам интересно,
И сердце охватит тревога и грусть
3-оқушы:
Ары таза, иманы мол данышпан,
Заман үнін сезе білген алыстан.
Өлеңімен оятып әр сананы,
Өмір бойы надандықпен алысқан.
4- оқушы:
Мы с детства А.С. Пушкина любим!
Сказки его, любовь и доброту дарим!
В школе «Евгения Онегина» мы изучаем,
«Письмо Татьяны» нежнейшее читаем,
За жизнь короткую, он столько написал,
И на века себе сложил он пьедестал!
Все трудности прошел, любовь познал,
Предательство и зависть, злобу испытал.
5-оқушы:
Аты өшпейді Абайдың мұным анық.
Ар-ожданын намысқа жанып алып,
«Қалың елім – қазағым» деп жырлады,
Зередей ажесінен тәлім алып.
6-оқушы:
Его стихи читая — точно я
Переживаю некий миг чудесный-
Как будто надо мной гармонии небесной
Вдруг понеслась нежданная струя..
Нездешними мне кажутся их звуки:
Как бы вливаясь в его бессмертный стих,
Земное все: восторги, страсти, муки-
В небесное преобразилось в них!
7-оқушы:
Дана Абайға тең келмес ешбір ақын,
Танытты ол адамзаттың асыл затын.
Қырық бес қара сөзді жазып кетті,
Шырақ қып ұстап жүрміз атап атын.
8-оқушы:
Леонид Щербина А.С. Пушкину
И снова хочется мечтать,
Дышать, прощать без сожаленья,
И с гордой радостью читать
Ваши бессмертные творенья.
И всех так хочется любить,
Любить до умопомраченья,
И окружающим дарить
Ваши прекрасные творенья.
И много хочется творить,
Чтоб миру дать стихотворенье,
Но никогда не повторить
Ваши великие творенья.
9-оқушы:
Әр сөзінде астарлы ой тұрады
Оқысаң, ашылады ой тұманы.
Сүрініп,жығылмауға Абайды оқы,
Абай сөзі – қазақтың бойтұмары
10-оқушы:
Мы чтить тебя привыкли с детских лет,
И дорог нам твой образ благородный;
Ты рано смолк, но в памяти народной
Ты не умрешь, возлюбленный поэт!
Бессмертен тот, чья муза до конца
Добру и красоте не изменяла,
Кто волновать умел людей сердца
И в них будить стремленье к идеалу;
Кто сердцем чист средь пошлости людской,
Средь лжи кто верен правде оставался,
И кто берег ревниво светоч свой,
Когда на мир унылый мрак спускался.
И все еще горит нам светоч тот,
Все гений твой пути нам освещает;
Чтоб духом мы не пали средь невзгод,
О красоте и правде он вещает.
Все лучшие порывы посвятить
Отчизне ты зовешь нас из могилы;
В продажный век, век лжи и грубой силы
Зовешь добру и истине служить
Вот почему, возлюбленный поэт,
Так дорог нам твой образ благородный;
Вот почему неизгладимый след
Тобой оставлен в памяти народной!
11-оқушы:
Қазақтың асқан кемелі
Жұрттың қамын жеп еді,
Ақынның рухы өлмейді,
Абай- ұлы себебі!
Хор: «Я, ты, он, она»
2-жүргізуші: О многих великих ценностях рассказывают в своих произведениях Абай и Пушкин. В век межнациональных распрей, войн мы хотим, чтобы нравственные ценности, проповедуемые Абаем и Пушкиным, прошли через века и закрепились в сердце каждого человека.
Хор: «Көк тудың желбірегені»
Нұрғали Алмагүл Тайшығарақызы,
Смадиярова Жанар Сатыбалдықызы,
Қостанай қаласындағы
№30 жалпы орта білім
беретін мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімдері
