Абайдың мәдени өнер білімінің биік көкжиегіне жетуіне, өрлеп, өсуіне себепші болған да осы мәдени ағарту қоғамдарындағы атқарған қайраткерлік қызыметі. Абайды “ағартушы демократ” деп қарағанда ақынның халықты өнер-білімге шақырған терең насихат сөздерінен бөлек халықтың тәрбиелік мәні зор мұраларымен де толықтыра түскен. Абайдың заманында саяси жер аударылғандардың орталығы болып есептелген Семей қаласы “қылмысты” деп танылып, жер аударылған – орыс, украин, поляк, белорус ...