ҮІІІ ғасырдың ұлы философы Жан Жак Руссо кезінде: «…бізде физиктер, математиктер, химиктер, жұлдызшылар, ақындар бар… Бірақ азаматтар жоқ», деген екен, яғни сын тұрғысынан ойлай алатын, белсенді, келешек мақсаттарға жетуге жоспар құра білетін, өз жеке көзқарасын жеткізіп айтып, дәлелдей білетін азамат жоқ деген сөз. Ахмет Байтұрсынұлы: «Келешек ұрпаққа екі байлық қалады: біреуі- кең байтақ жері, екіншісі- көлдария тілі» десе,  жас жеткіншектерді ...