Энергетикалық сусындардың адам денсаулығына әсері

Облысы:Маңғыстау облысы
Ауданы: Мұнайлы ауданы
Мектебі:«№6Жалпы білім беретін мектеп»КММ
Бағыты:Медицина
Тақырыбы: «Энергетикалық сусындардың адам денсаулығына әсері»
Оқушының толық аты:Сарыбаева  Гаухар Конарқызы
Сынып:7
Ғылыми жетекшісі: Балжигитова Мейрамгуль Утегеновна

Энергетикалық сусындар нарықта жақында пайда болды, бірақ олардың танымалдығы, әсіресе жастар мен мектеп оқушылары арасында тез өсуде. Тек бір банка энергетикалық сусын емтихандарға қарқынды дайындық кезінде, спорт алаңында ұзақ жаттығу кезінде шаршауды жеңілдетеді.

Энергетикалық сусындардың әртүрлі болуына қарамастан, олардың барлығы ұқсас құрамға ие: кофеин, таурин, теобромин, инозитол, картинин, глюкуронолактон, глюкоза, витаминдер, адамтамыр өсімдігі және гуарана сығындылары. Энергетиктер құрамында өнімнің сақталуына ықпал ететін консерванттар, бояғыштар мен хош иістер бар, олар сусындарға қажетті түс пен хош иіс береді.

Энергетиктердің адам ағзасына әсерін ескере отырып, оң және теріс жақтарын ескеру қажет.

Энергетикалық сусындар жүйке жүйесін ынталандырады, психикалық өнімділікті, физикалық төзімділікті арттырады, шаршау мен ұйқышылдық сезімін азайтады. Энергетикалық сусындарды тұтыну физикалық және психикалық стресстің жоғарылау кезеңдеріне оңай төзуге мүмкіндік береді, зейін мен реакция жылдамдығын арттырады және эмоционалды жағдайды жақсартады. 250 миллилитрлік банка қуат пен күштің жоғарылауын сезіну үшін жеткілікті.

Энергетикалық сусындардың өсімдіктер мен жануарлардың тіндеріне әсері туралы зерттеулер теріс әсерін дәлелдеді: картоптың энергетикалық сусындармен өзара әрекеттесуі нәтижесінде қатты газ пайда болады, сусындарда жасанды бояғыштардың едәуір мөлшерінің болуына байланысты картопты сусынның түсіне боялды. Тіндердің құрылымы біртіндеп өзгерді: формасы өзгеріп, бөліне бастады. Энергетикалық сусынға салынған піскен жұмыртқаның ақуызы бір сағат ішінде өзеріске ұшырады: сусынның түсіне боялып, мөлшері жағынан кішірейіп, ыдырай бастады.

Сусындардың металлға әсерінін нәтижесінен сусындардың құрамында металлды тоттан тазартатын қосылыс  кіретінін байқадық.

Адамдардың қан қысымына энергетикалық сусынның тигізетін әсерін анықтадық. Әртүрлі жас ерекщеліктегі адамдарды сусынды қабылдағанға дейін, қабылдаған соң қан қысымын өлшедік. Сусынды қабылдағанға дейін қан қысымы тұрақты деңгейде болды.Ал қабылдаған соң әртүрлі көрсеткіш көрсетті: кейбір адамда жоғары қан қысымы, кейбірінде керісінше төмен көрсеткіш көрсетті.

Біздің қандай сусын тұтынуымыз болашақта денсаулыққа қатысты проблемаларды болдырмауға мүмкіндік береді. Бүгінгі күні бәрі біздің таңдауымызға байланысты: энергетикалық сусындарды тұтыну немесе тұтынбау. Есіңізде болсын, энергетикалық сусындарды тұтыну арқылы адам өз денесін алдайды.

2.3. Энергетикалық сусындардың адам ағзасына тигізетін оң және теріс әсері

Энергетикалық сусындарды пайдаланудың оң әсері:

• Энергетикалық сусын мидың жұмысын жандандыруға немесе белсендіруге көмектеседі.
• Сусынды қажеттіліктеріңізге сәйкес табуға болады. Әр адамның тұтыну мақсатына байлынысты сусындардың құрамы әртүрлі болады: кейбіреуінің құрамында кофеин, кейбірінде дәрумендер мен көмірсулар мөлшері көп. Кофеині жоғары сусындар жұмысшылар мен түнгі ауысымдағы адамдарға және білім алушы студенттерге, ал «дәрумен-көмірсулар» көп уақытын спорт кешендерінде өткізетін адамдарға арналған.

Энергетикалық сусындарды қолданудың кері әсері:

• Сусындарды қатаң мөлшерде тұтынуға керек. Күніне ең көбі 2 банка. Сусынды нормадан тыс тұтыну нәтижесінде қан қысымы немесе қандағы қант деңгейінің айтарлықтай жоғарылауы мүмкін.
• Сусындардағы дәрумендер мультивитаминді кешенді алмастыра алмайды.
• Сусындар энергия бермейді, бірақ оны адам ағзасынан сорып алады. Адам өз ресурстарын артық пайдаланады және ұйқысыздық, ашуланшақтық және депрессияға ұшырайды.
• Сусынның құрамында қант пен кофеин болса өсіп келе жатқан организм үшін қауіпті.

Энергетикалық сусындардың ең қауіпті әсері — жиі қолдану, ол тез тәуелділікке әкеледі және адамға жасанды сергектікті сақтау үшін үнемі «доза» қажет болады. Сусындардағы дәрумендердің тәуліктік дозасынан асып кету гипервитаминозға әкеледі және бұл денсаулықтың бірқатар ауыр бұзылуларын тудыруы мүмкін, соның ішінде қатерлі ісіктердің пайда болу қаупін арттырады.

ҚОРЫТЫНДЫ

Ғылыми жоба негізінде энергетикалық сусындарды жүйелі түрде тұтыну адам ағзасына теріс әсер етуі мүмкін деген гипотеза дұрыс деген қорытындыға келдім. Сонымен қатар энергетикалық сусындарды  сирек немесе жиі қолдану біздің денсаулығымызға зиянын тигізетініне көз жеткіздім.

Энергетикалық сусындардың химиялық құрамын зерттей отырып өндірушілердің энергетикалық сусындардың  энергиямен қамтамасыз ету қабілеті туралы мәлімдемесі тек жақсы ойластырылған жарнамалық қадам болып табылады деген қорытынды жасауға мүмкіндік берді.

Энергетикалық сусындардың құрамына кіретін заттар өсімдіктер мен жануарлардан алынатын тіндерге де, адам ағзасының жағдайына да кері әсер етеді, бұл осы зерттеу барысында жүргізілген эксперименттермен дәлелденді.

Жүрек-қан тамырлары аурулары бар адамдарда құрамында кофеин бар сусындарды ішу қан қысымының жоғарылауына, сондай-ақ жүректің бұзылуына әкелуі мүмкін.

Кез келген басқа стимулятор сияқты, кофеин жүйке жүйесінің ақауына әкеледі және дененің физикалық тәуелділігін тудырады, бұл күшті психостимуляторларды (эфедрин, кокаин және т.б.) қолдануға түрткі болуы мүмкін. Сонымен қатар, хромосомаларға теріс әсер ететін кофеин ең қорқынышты аурулардың – қатерлі ісіктердің пайда болуына әкелуі мүмкін.

Шынында да, ХХІ ғасыр-бұл қазіргі адамға өте жоғары талаптар қоятын стресс пен жылдамдық ғасыры, өкінішке орай, біз ол жылдамдыққа төтеп бере алмаймыз. Бірақ, осы зерттеудің нәтижесінде мен энергетикалық сусындарды тұтыну уақыт тапшылығы мен тұрақты шамадан тыс жүктеме мәселелерін шешпейді деген қорытындыға келдім. Олардың көмегімен күш пен қуат алуға тырысу-бұл өзін-өзі алдау, оның бағасы біздің денсаулығымызға, мүмкін өмірімізге айналуы мүмкін.