Ағылшын тілі сабағында оқушылардың еркін сөйлеуі үшін қолданылатын әдіс-тәсілдер

Дахай Ботагоз Увлейханқызы
Целиноград ауданы, Арайлы ауылы,
«Арайлы» жалпы орта білім беру мектебінің
ағылшын тілі мұғалімі

         Оқу бағдарламасы бойынша оқушылардың ағылшын тілі сабағында ағылшынша сөйлеуінің маңызы зор. Бірақ қазіргі таңда, оқушылардың жалпы арнаулы сұрақтарға жауап беруінде қиыншылықтарға тап болып, оларға өз сөзімен, еркін жауап бере алмайтынын байқаймыз. Оқу білімінде оқушының сөздерді есте сақтап, оны іс-жүзінде қолдана алуына мұғалімнің ұйымдастырған іс-әрекеті, оқушыға жасалатын арнайы, жеке әдіс-тәсілінің маңызы ерекше орын алады. Қазіргі заман талабы-жан-жақты дамыған-функционалды сауатты тұлғаны тәрбиелеу болғандықтан заман талабына сәйкес оқыту әдістері де әртүрлі форматпен және технология әдіс-тәсілмен жүзеге асырылуы тиіс. Ендеше, осы оқушылар қабілеттерін дамытуға қандай әдіс-тәсілдер, технологиялар пайдалануымызға болатыны туралы айтсақ.

Қай тілді алып қарасақ та, тіл үйренуде-лексиканы меңгерудің рөлі ерекше. Онсыз оқушылар өз сөздік қорын қалыптастыра алмайды. Егер сөздік қор болмаса, тұлға бойында  ағылшын тілінің де айтылым дағдысының өскенін көре алмаймыз. Ағылшын тілі сабағында оқушының сөздік қорын байытып, есте сақтауына зор ықпалын тигізетін әдіс-технологиялар: plickers, wordwall, адасқан әріптер, тиісті орынға сөз қою (fill in gaps) деген әдістерді қолдануға болады.

Сабақты қызықты өткізу мақсатында ағылшын сабағында warming-up немесe brainstorming (ой шақыруға)-«Star»-(«Жұлдыз») әдісін қолдана аламыз. Жұлдыздың әр шетіне белгілі бір ғана қызықты сөзді жазып, соның нені білдіретіні жайлы сөз қозғауы керек. Бұл әдісте оқушылар тек қана тілдесіп, сөйлеп қана қоймай, сабаққа деген зейіндік эмоциональды қызығушылықтары да ашылады. Ағылшын тілінде оқушының дұрыс сауатты сөйлеуіне, берілген сауалға өз ойларын білдіруге үйрететін әдіс бірі-диалог. Мысалы: шеңбер бойында белгілі бір тақырыпқа сай сұрақ жазып, оны бір-бірлеріңе доп сияқты беруі, «Қар кесегі» ойының жүргізу арқылы іске асыруымызға болады. Сонымен қатар көрнекілік «Додекаэдр» әдісін қолданып та, оқушының сөйлемді өз ойымен жалғастыруы, оқушының ойлау мен айтылым дағдысын дамытады. Тілде сөйлеу дағдысын дамытып, сөздік қорды байытып, сөздердің дұрыс дамытуына өз ықпалын тигізетін материалдар бірі-ән айту, қысқа метражды кино көру. Бұл сөз тіркестерінің орынды қолдануында, дұрыс айтылуына, әрі аудиовизуальды, есту, көру қабілеті арқылы қабылдайтын оқушыларға қолдануға таптырмас іс-әрекет. АКТ технологиясы “Wordwall spinner” сайты арқылы (Кездейсоқ сұрақ қою) арқылы оқушылардың жауаптарын естуге болады. Оқушының танымдық қызығушылығын, шығармашылық ойлау белсенділігін дамытып, сабаққа деген көңіл-күйін көтереді.

Қорыта айтқанда, оқытуда инновациялық технологияларды қолдану, озық тәжірибелерді,  жаңашыл педагогикалық көзқарастар мен әдіс-тәсілдерді қолдану, білімнің нақты жағдайда мақсатқа жетуіне өз көмегін береді, әрі ағылшын тілінде оқушының тек айтылым дағдысын ғана дамытуға емес, әрі естілім, оқылым, жазылым дағдаларын дамытуға өз әсерін тигізеді.