Білім айнасы газеті Республикалық газет 
Нургалиева Мадина Джурмухамбетовна
Алматы облысы
Жамбыл ауданы Жаңақұрылыс ауылы
«Жас Ұлан» МКҚК Оқушылар үйінің
Шебер қолдар үйірмесінің жетекшісі
Күні: 22.10.2020жыл. Өтетін орны: Бейнелеу кабинеті
Қатысқандар саны: 12. Шебер қолдар үйірмесі.
Сабақтың тақырыбы: Батик өнері,матаға сурет салу (Түйінді батик).
| Сабақтыңмақсаты: білімділігі, батик өнерінің техникасымен шетел өнері мен танысу. Дамытушылығы: Батик өнерін жетілдіруді дамытуды үйрену. Тәрбиелігі: батик өнері арқылы қыз баланы әсемділікке, әдемілікке тәрбиелеу және жаңа өмірге деген көзқарасын өзгерту. Еңбек нысаны: батик өнерімен жасалған картина, панно, орамалдар. Сабақ түрі: теориялық, сарамандық Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар, көрнекіліктер: жібек мата, анилин. бояулары, әртүрлі қылқаламдар, түтікше, балауыз (резерв), қоспа, эскиздер, боялған эскиз үлгілері, сызбалар, жасалған дайын бұйымдар. Пәнаралық байланыс: мәдениеттану, сызу, бейнелеу өнері, тарих, әдебиет. Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі: 2 мин. Жаңа сабақты түсіндіру 15 мин. Негізгі қойылатын өзекті мәселе. Батик өнеріне жалпы түсінік. Батик өнері бізге Оңтүстік Шығыс Азиядан келген, яғни, Ежелгі Жапон еліндегі әйелдер матаға сурет салып, одан киім тіккен және әртүрлі шиырмалар жасаған. Матаны резервациялау техникасы Шығыстың: Үндістан, Мысыр, Қытай, Жапония, Индонезия, Малазия, Тайланд, Шри-Ланке тәрізді көптеген елдерде дамыған көркемдеу тәсілі. Қазақстанға 70-90-шы жылдары қазақстандық кәсіби суретшілер Т.Челнокова, Р.Базарбаева, Е.Козырева батикті игере бастады. Батиктің бұдан ары қарай дамуына Абай атындағы Алматы мемлекеттік университетінің оқыту жүйесіне «Мата-батиктерді көркем әшекейлеу» енгізілуі басты стимул болды. 1997 жылы «Батини» атты топ ұйымдасып, 1998 жылы Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейінде «Батик әлемі» атты бірінші көрмелерін ашты. «Батини» тобының көрмелері Лондонда, Парижде, Будапеште, Бостонда, Москвада өте табысты өтті. Батик өнерінің түрлері: ыстық батик,суық батик, аралас батик, түйінді батик (3-кесте). Түйінді батик техникасы. Түйінді батик техникасы Индоқытайдағы ең ежелгі болып есептеледі. Технологиясы қарапайым: дәл басқа батиктегі сияқты дәл солай жасалды. Балауызбен жүріліп өтеді, бояудың бір-біріне тиюінен сақтайды, бірақ құрамда әртүрлі ширақтар, арқандар болады. Матаны тығыз орап алып, жіппен байлайды, краскаға салынады немесе красканы қылқаламмен жүріп өтеді. Одан соң матадан жіпті алып тастағаннан кейін жіп тұрған жер боялмай қалады. Матада пайда болған сурет матаны орауына, жіпті байлауына байланысты болады. Түйіншектер тоқылып немесе қолмен істелетін қаттап салулар немесе инемен, бізбен жасалады. 1-кезең: Түйінді батикке мақта-маталармен және жібек маталарды және сол маталарға сәйкес келетін краска түрлерін пайдаланады. Мата жалпы ережеге сай дайындалады. Матаны ширатып ораудың алдында матаға түрлі-түсті жолақтар, шашырандылар немесе дақтар жүргізіледі. 2-кезең: Жазу нәтижесі. Матадағы сурет матаны ширатып орауына тәуелді. Матаның ширатылуына байланысты матада әртүрлі шеңберлер, шеңбер шекарасын, әртүрлі жолақтар алуға болады. Дәл осындай ширатудан кейін матаны бояудан кейін, төңкеру керек, сонда белгілі бір стильде салынған гүл немесе жапырақша және т.б. алуға болады. 3-кезең. Бояу. Мата белгілі бір мөлшерде алынған краскаға салынады. Егер мата құрғақ болса матаның бояумен шектелген жері ашығырақ болады. Егер түстің жаймен бір кезеңнен екінші кезеңге өткенін алу үшін матаны ширату алдында суға ылғалдандырып, немесе сулап, сығып алу керек. Егер матаны бояуға батырып алмай, оның бетіне қылқаламмен ширатылған матаның бетіне жүріп өтсек, онда көп шығын болмайды бірақ ақ дақтар көп болады. Және де краска матаның түйіндеріне терең бояу кірмейді. Қайнап тұрған тұзды суда матаны 10-15 минут ұстаймыз, сол ыдыстың ішіне бояғыш заттың 1 бөлімі қосылады. Негізі 1 сағат баяу отта тұрып қайнаған матаға краска жақсы сіңеді. 4-кезең. Матаны ағын суда жуып алғаннан кейін (алдымен түйіндері мен одан соң түйінсіз) және жұмыс кептірудің кезінде операцияны қалауынша қайталауға болады, басқа түс бояғыш затымен қайта кәрі түйіншектерді алыстата және жаңа байлау жүргізіп (бірақ кепілдеменің, қалай және әдеттегі батиктегідей: үш түрлі-түсті артық түс алмау керек, әрқашан жарықтың қараңғыға жүруі). Немесе, егер сіз әртүрлі түстердің облыстары алуды қаласаңыз, сол бояу уақытында жанында артық матаны шыбыққа орап, және қажетті облыстары лайықтыларды бояғыш заттарда бөлейміз. Матаның түйінді батиктің әртүрлі аттары көп таралған: лахерия, тритик, жұқа тақтайшалар, бандхани және т.б. Лахерия. Матаны ширатып орап байлаумен бояу жағатын әдеттегі тәсілі. Матаны қысып орап, жіппен жақсылап байлап, сол сияқты бояймыз. Өте жиі толқынды күшті әсер пайда болады, толқындар сияқты аралықтар арқылы сурет қайталанып отырады. АҚШ-та тайдай (tie-dye) осы түйінді техникасының атауы 50 жылдардың соңында бүкіл батысқа жария болды. Индонезияда тритик техникасы қолданылады (тритик, тігін техникасы). Мата бірнеше жерден тігіліп соның нәтижесінде ерекше өрнек пайда болады. Осы техниканың арқасында көбірек жіңішке және алдын ала болжалатын ою-өрнектерді құруға болады. Маталарға нобайдың суретін салыңыздар және оның нұсқаларымен тігіспен алға инені, ұсақ жалғыз аяқ жолдармен жүріп өтіңіздер. Жіпті қысып буыңыздар Бояп болғаннан кейін ұсақ садақшалардан тігіске перпендикуляр өрнек құрылып шығады Қауіпсіздік ережесі: 1) Қайшыны досыңа сабымен ұсын. 2) Қасыңдағы оқушыға кедергі жасама. 3) Мұғалімнің рұқсатынсыз жұмысты бастама. Миғашабуыл · Көңілсіз жұмыс өнімсіз. · Салақтан олақ жаман. · Жеті рет өлшеп,бір рет кес. · Бейнет – бейнет түб ізейнет. · Өнерлінің қолы алтын,өлеңшінің сөзі алтын · Шебердің қолы көпке ортақ Сарамандық жұмыс: 35 минут |
