Информатика сабақтарында заманауи білім беру технологияларын қолдану

Әсен Әсел Тиянаққызы
Нұр-Сұлтан қаласы
Генерал С.Қ.Нұрмағамбетов атындағы
 «Жас ұлан» республикалық мектебінің
 информатика пәні мұғалімі,
педагог-сарапшы

Ақпараттық технологиялар — адамдар ақпаратты өңдеу үшін қолданатын әдістер мен құрылғылардың жиынтығы.

Оқытудың жаңа құралдарын инновациялық іздеу маған сабақтарда белсенділік, топтық, ойын, рөлдік, тәжірибеге бағытталған, проблемалық, рефлексивті және басқа оқыту әдістері қажет екенін түсінуге әкеледі.

Қажетті әдісті таңдау мәселесі әрдайым мұғалімнің алдында туындайды. Бірақ жаңа жағдайда оқу процесін, мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынасты жаңаша ұйымдастыруға мүмкіндік беретін жаңа (немесе ұмытылған болуы мүмкін) әдістер қажет.

Іс-әрекеттің пәндік мазмұны және мұғалім мен оқушының іс-әрекетінің тиісті әдістері мен құралдарын таңдау ерекше маңызды. Сыныптарда әртүрлі зияткерлік, психофизикалық және әлеуметтік мүмкіндіктері бар балалар оқиды. Сондықтан мұғалімге әр оқушы үшін сабақтың мотивациясын табу өте маңызды.

Мен өзімнің педагогикалық тәжірибемде көптеген педагогикалық технологияларды, соның ішінде заманауи технологияларды қолданамын. Кез-келген сабақ бірнеше технологияларды біріктіруді қамтиды. Қазіргі уақытта біз бұл процесті интеграция деп атаймыз. Сабақта педагогикалық технологияларды да, пәндік салаларды да біріктіруге болады.

Информатиканы оқытудағы ақпараттық технологиялар — бұл қазіргі заманғы оқыту технологияларының ақпараттық технологияларға, ақпарат көзі мен жұмыс құралына, сабақтың тиімділігі мен білім берудің жаңа сапасына қарсы тұруы. Әдістемелік әдебиеттерде «Ақпараттық технологиялар» терминінің алдында «жаңа» анықтамасы бекер емес. Білім берудегі жаңалық – бұл заманауи білім беру процесінің элементі ғана емес, сонымен қатар ертеңгі күннің талабы. Мұғалімге «озық» оқушылардан артта қалуға болмайды; дербес компьютердің айналасындағы ілеспе компоненттер үнемі жетілдіріліп, жаңалары пайда болады – олар мұғалімдердің өздігінен білім алуына ғана емес, сонымен бірге оқу процесін жетілдіруге және информатиканы оқытудың тиімділігін арттыруға үлкен мүмкіндіктер береді. Бірақ, кез-келген бизнес сияқты, әрқашан шара болуы керек: сабақты тек ойын-сауық түріне айналдырмаңыз. Көп нәрсе мұғалімнің өзіне – оның құзыреттілігіне, кәсібилігіне, шығармашылық әлеуетіне байланысты.

Информатика сабақтарындағы негізгі компьютерлік технологияларға жатқызуғаа болады:

• компьютерлік модельдеу;
• гипермәтіндік (контекстік байланысты) оқу құралдарын қолдану;
• білімді бақылау, тестілеу.

Пәнаралық байланыстар маған көп деңгейлі білімі, дағдылары бар оқушыларды қызықтыруға мүмкіндік береді. Мысалы, техникалық немесе гуманитарлық ойлау қабілеті бар балалар.

Зерттеу жұмысы — бұл зерттеудің бірінші кезеңі, оның объектісі білім беру процесі болып табылады.

Пәндік бағыттарды интеграциялау мәселесі өте маңызды деп санаймын, өйткені балалар география, биология, тарих және т.б. фактілерді салыстыра отырып, ақпаратты ала бастағанда немесе өз бетінше іздей бастағанда дамытушылық білім алады.

Білім беруді модернизациялау жағдайында интеграция процесін тек интеграциялық курстар құрумен ғана жабуға болмайды, ол кеңірек. Оқушылардың іс-әрекет тәсілдері, зияткерлік технологиялар, экологиялық мазмұн және т.б. біріктіруші факторлар болуы мүмкін.

Қойылған мәселені шешу, нақты нәтиже алу және оны көпшілік алдында ұсыну бойынша студенттердің өзіндік жұмысы Жобалық іс-әрекеттің сипаты болып табылады. Жобаларды әзірлеу – бұл өз қажеттіліктерін түсіну және практикалық іс-әрекеттерді жүзеге асыру арқылы шығармашылық тұлғаның өзін-өзі дамыту жолы деп санаймын. Атап айтқанда, оқытудағы құзыреттілік тәсіл осыған назар аударады. Шығармашылық жұмыс барысында балалар, егер жұмыс белгілі бір жоспарға сәйкес жүргізілсе, жұмыстың әртүрлі кезеңдерінің дәйектілігі жоспарланса, көрінетін нәтиже сезілсе, олардан терең қанағат алады. Менің ойымша, бұл тәсілмен баланың әлеуметтік жағдайы анықталады, оның эстетикалық талғамы анықталады, шығармашылық белсенділігі дамиды.

Үлгі оқыту негізінде сабақтарды (ойын: квест-технологиялар, рөлдік жағдайлар, бәсекеге қабілетті элементтер), сондай-ақ оқытудағы сараланған тәсіл технологияларын (оқу жұмысының топтық нысандары) және коммуникациялық технологиялар негізінде сабақтарды (жұмыстың диалогтық және дискуссиялық нысаны) құруды кеңінен пайдалануға тырысамын.

Қазіргі заманғы технологияларға балалардың денсаулығын сақтауға бағытталған технологиялар жатады. Денсаулық – бұл толық физикалық, рухани және моральдық әл-ауқат жағдайы. Бірақ, егер оқу процесі дұрыс ұйымдастырылмаған немесе органикалық емес болса, оқу орындарындағы студенттердің үлкен пайызы денсаулығын жоғалтатыны белгілі. Сондықтан, менің ойымша, денсаулық сақтау технологияларына көп көңіл бөлу керек.

Айта кету керек, конференция сабақтары балалардың өз бетінше дайындалған баяндамаларын сыныптастарының назарына ұсынған кезде өте маңызды. Менің ойымша, сабақтарды өткізудің бұл түрінде олардың даму мақсатына қол жеткізіледі, атап айтқанда, ойлаудың дербестігі, аудитория алдында сөйлеу қабілеті, негізгі екінші деңгейден бөліну, өз жұмысы үшін жауапкершілік. Бұл коммуникативтік білім беру құзыреттілігін көрсетеді.

Мен өзімнің педагогикалық тәжірибемде зерттеу-сабақ элементтерін өткізуге тырысамын, онда балалар ақыл-ой белсенділігін белсендіреді, мәнін таңдауға, талдауға, қорытынды жасауға үйренеді. Жоғарыда аталған барлық технологиялар информатика сабақтарында ең өзекті болып табылады.

Электрондық оқу құралдары мұғалімге сабаққа дайындалу уақытын қысқартуға; оқытудың жаңа әдістері мен формаларын таңдауға мүмкіндік береді. Мен сабақтарда электрондық оқулықтарды, презентацияларды, анимацияларды, бейнефрагменттерді, электрондық тестілерді, интерактивті компьютерлік модельдерді, интерактивті тақтаны қолданамын.

Сабақтар ақпараттық көрнекі, тиімді болды.

Электрондық бағдарламалар сабақта көптеген көрнекі материалдарды көрсетуге мүмкіндік береді: суреттер, диаграммалар, кестелер, графиктер, динамикалық модельдер, бейнелер.

Электрондық көрнекі құралдардағы мәтіндік ақпарат суреттермен және бейнесюжеттермен сүйемелденеді, бұл ретте анықтамалық материал, есептерді шешуге оқыту блогы немесе білімді тестілік бақылау да қамтылады. Мұны сабақты өткізіп алған оқушылармен жұмыс кезінде немесе білімді бақылау кезінде қолдануға болады.

Сабақтарда бағдарламаларды қолдану мұғалімге информатика курсы бойынша кеңейтілген материал беруге мүмкіндік береді.

Бағдарламалық өнімдерді қолдана отырып, сабақтарға презентациялар жасау ыңғайлы. Сабақта презентация өзіндік тірек реферат болып табылады, сонымен қатар тақтаны ауыстырады. Слайдтарда сіз анықтамаларды ғана емес, сонымен қатар диаграммаларды, сабақ материалына иллюстрацияларды, өзіндік жұмыстарға арналған тапсырмаларды, оқушылардың фронтальды сауалнамасына арналған сұрақтарды орналастыра аласыз. Презентацияларды компьютерде жеке жұмыс жасау үшін пайдалануға болады (қайталау, жазбаша сауалнама, тестілеу).

Ақпараттық технологиялар интернет ресурстарын пайдалануды қамтиды. Ғаламдық желіге қосылу және электрондық поштаның жұмысын, іздеу жүйелерінің мүмкіндіктерін және т.б. көрсету мүмкіндігі бар.

Бүгінгі күннің қазіргі жағдайында информатика сабақтарында оқушылардың танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру мәселесі өзектілігін жоғалтпады, бірақ заманауи көрініске ие болды. Мектеп өз оқушыларына ресми түрде жоғары білім деңгейіне жетуге көмектесіп қана қоймай, ең бастысы, олардың үздіксіз білім алуына және өздігінен білім алуына жағдай жасауы керек, яғни білімге деген шұғыл қажеттіліктерді қанағаттандыруы керек. Жаңа білім беру қажеттіліктерін қалыптастыру және оларды жан-жақты қанағаттандыру үшін жағдай жасау қажет. Мектеп әмбебап білімнің, іскерліктің, дағдылардың тұтас жүйесін, сондай-ақ оқушылардың өзіндік қызметі мен жеке жауапкершілігінің тәжірибесін, яғни білім беру мазмұнының қазіргі заманғы сапасын айқындайтын түйінді құзыреттерді қалыптастыруы тиіс.

Демек, білім берудің жүзеге асырылатын мазмұнына, оқу процесін ұйымдастыру нысанына және қолданылатын педагогикалық технологияларға тиісті өзгерістер енгізу қажет.

Мұғалім мен оқушының ынтымақтастығы, олардың белсенділігі, шығармашылығы, заманауи педагогикалық және ақпараттық технологиялардың үйлесімі жан-жақты дамыған адамды тәрбиелеуге мүмкіндік береді.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Білімді ақпараттандыру және оқыту мәселелері. Авт, ұж: Е.Ы.Бидайбеков, В.В.Гриншкун, Г.Б.Камалова, Д.Н.Исабаева, Б.Ғ.Бостанов. /Оқулық/ — Алматы, 2014. 352 бет.
2. Новая информационная технология. Балапанов Е.Қ., Барибаев Б.Б., -Алматы, 2003 ж.
3. Б. Бөрібаев. Информатика және компьютер. — Алматы, Білім, 1995 ж.