Пәнаралық интеграция негізінде білім алушының құзіреттілігін қалыптастыру

Серикбаева Сания Султангалиевна
Астана қаласы әкімдігінің
«Шейх Тәмим бен Хамад әл-Тәни атындағы
№ 85 мектеп-лицей» математика пәні мұғалімі

Кіріктірілген сабақтар – заманауи әдістеменің жаңалықтарының бірі. Бұл техника мектеп бағдарламасына батыл еніп, бір қарағанда үйлеспейтін заттарды байланыстыра алады. Математикалық білімнің маңызды аспекті – оқыту процесінің жаңа технологияларын қолдану. Ол пәнаралық байланыстарға толы және оқушыларға ғылымның, өнердің, мәдениеттің көптеген салаларын, сондай-ақ нақты күнделікті өмірдің білімін ұсынады. Оқытудың интеграциясы ең  алдымен пәнаралық байланыстардың  маңызды дамуы мен тереңдеуін, әртүрлі пәндерді оқытуды келісуде олардың терең өзара іс – қимылына көшуін болжайды. Математикадағы кіріктірілген сабақтар және пәнаралық байланыс ғылыми және оқуға қатысты кейбір креативті әдістер мен технологияларды қолдануда маңызды тақырып. Бұл әдістер оқушылардың математикалық теорияны, мәселелерді шешу нұсқаларын, түсіндіруді және ойлауды дамытуда көмектеседі. Математикадағы кірістірілген сабақтарды пәнаралық байланыс жүргізу арқылы оқушылар ойлау, түсіну, шешу және таңдау қабілеттерін дамыта алады және өмірді тани алады.

Кіріктірілген оқыту принциптері оқушылардың ой – өрісін дамыту – интеграцияланған оқытудың басты мақсатына жету үшін толық жұмыс істеуге арналған.

1. Білім синтезі:

Зерттелетін мәселелердің қандай да бір тақырыбы бойынша тұтас, синтезделген, жүйеленген қабылдауы ойлау кеңдігін дамытуға ықпал етеді. Интеграцияның әдістері мен зерттелетін проблеманы қою, ойлаудың мақсаттылығы мен белсенділігін дамытады.

2. Зерттеудің тереңдігі:

Оқытылатын тақырыптың мәніне терең ену ойлау тереңдігін дамытуға ықпал етеді.

3. Мәселенің өзектілігі немесе проблеманың практикалық маңыздылығы:

Қарастырылып отырған проблеманы міндетті түрде іске асыру қандай да бір практикалық жағдайда оқытудың практикалық бағытын күшейтеді, бұл ойлаудың сыншылдығын, теорияны практикамен салыстыру қабілетін дамытады.

4. Шешімнің баламалылығы:

Белгілі жағдайда жаңакөзқарас, проблеманы шешудің стандартты емес тәсілдері, осы проблеманы шешуді таңдау мүмкіндігі ойлаудың икемділігін дамытуға ықпал етеді, ойлаудың бірегейлігін ұмытады. Шешімдерді салыстыру ойлау белсенділігін, сыншылдығын, ұйымшылдығын дамытады. Іс – әрекеттерді ақылға қонымды таңдауға жүзеге асыруға, мақсатқа жетудіңең қысқа жолын іздестіруге ұмтылу есебінен мақсаттылық және ұтымдылық дамиды.

Оқытудың интеграциясы ең алдымен пәнаралық байланыстардың маңызды дамуы мен тереңдеуін, әртүрлі пәндерді оқытуды келісуден олардың терең өзара іс-қимылына көшуді болжайды. Әртүрлі пәндерден білім интеграциясы кіріктірілген сабақ арқылы жүзеге асырылады. Интеграцияланған сабақтар жүйесі интеграцияланған оқыту негізінде жатыр.  Интеграцияланған сабақ-бұлар арнайы ұйымдастырылған сабақ, оның мақсаты оқушылардың зерттелетін мәселені біртұтас, синтезделген қабылдауына қолжеткізуге мүмкіндік беретін, әртүрлі ғылым әдістерін үйлесімді үйлестіретін, практикалық бағыты бар қандай да бір шекаралық мәселені шешуге бағытталған білімді әртүрлі пәндерден біріктіру кезінде ғана қол жеткізуге болады.

Кіріктірілген сабақтың белгілері:

1) арнайы ұйымдастырылған сабақ, яғни, егер олар арнайы ұйымдастырылмаса, онда ол мүлдем болмайды немесе ол жалпы мақсат пен біріктірілмеген жеке сабақтарға бөлінеді;

2) Ерекше (біріктірілген) мақсат; ол, мысалы,:

1. a) оқылатын тақырыптың мәніне терең ену;

б) оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру;

в) осы тақырып бойынша оқылатын сұрақтардың тұтас, синтезделген қабылдауы;

г) оқу уақытын үнемдеу және т. б.;

3) әртүрлі пәндерден білімді кеңінен қолдану, яғни пәнаралық байланыстарды тереңдетіп жүзеге асыру.

Мектептегі кіріктірілген сабақтардың артықшылықтары:

1. Кіріктірілген сабақтар оқушылардың өзәлеуетін дамытады, қоршаған ортаны белсенді тануға, себеп-салдар байланысын ұғынуға және табуға, логиканы, ойлауды, коммуникативтік қабілеттерін дамытуға ынталандырады. Әдеттегідей, олар сөйлеудің дамуына, салыстыра, қорыта, қорытынды жасай білудің қалыптасуына ықпал етеді.
2. 2. Кіріктірілген сабақтарды өткізу формасы стандартты емес, қызықты.
3. 3. Олар шаршағандықты, әртүрлі қызмет түрлеріне ауысу арқылы оқушылардың шамадан тыс күшін жояды, танымдық қызығушылығын күрт арттырады, оқушылардың қиялын, назарын, ойлауын, сөйлеуін және есте қалуын дамытуға қызмет етеді.
4. 4. Интеграция мұғалімнің өзін-өзі көрсетуге, шығармашылығын дамытуға мүмкіндік береді, оның оқушыларының қабілеттерін ашуға мүмкіндік береді.

5.Интеграция белгілі бір қорытындыларды қуаттайтын немесе тереңдететін жаңа фактілерді табу, оқушыларды түрлі пәндерден бақылау көзі болып табылады.

6. 6. Кіріктірілген сабақтар оқушыларға өмір сүріп жатқан әлем, өзара көмек, материалдық және көркем мәдениеттің алуан түрлі әлемі туралы кең және жарқын түсінік береді.

«Білім-бірқұрал. Білімі көп адам құралы сай ұста сықылды, не істесе де келістіріпістейді» -, деп     Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай мен де өз тәжірибемде биология, информатика және физика пәндерімен кіріктірілген сабақтар мен сыныптан тыс жұмыстардың бірнешеуін жүргіздім. Кіріктірілген оқыту әдісін математиканы оқытуда іс жүзіндe жүзеге асыру мақсатында таяуда 9-сыныпта қоршаған орта мен адам өміріндегі тригонометрияның ролін айқындап көрсету негізінде физика мен алгебра пәндерін кіріктіріп өткен сабағым мысал бола алады.

Математиканы оқытуда тригонометрияны оқып-үйренуге аса көңіл аударылады. Математиканың бұл саласын тек математика сабақтарында емес, күнделікті өмірде жиі кездестіреміз, тригонометрия физика, биология ғылымдарында, музыка әлемінде, құрылыс саласында жиі кездеседі және медицинада маңызды роль атқарады. Әлемдегі таңғажайып ғимараттар математиканың құдіретімен салынса, оның көмегімен иран ғалымдары жүрек формуласын ойлап тапқан. Ал физикадағы гармониялық тербеліс – синус пен косинус аргументіне тәуелді қандай да бір көлемнің периодты түрде өзгеріске ұшырауы.

Алматы әуежайы

Сантьяго Калатрава Винодельня «Бодегас Исиос» туындысы

Феликс Кандела Лос-Манантиалестегі мейрамхана

Гармониялықтербелістер

Менің сабағымның мақсаты алгебра пәнінде алған білімдерін өмірдегі мәселелерді, соның ішінде, физикалық құбылыстар мен өзгерістерді шеше білу дағдыларын қалыптастыру, тригонометрияның нақты өмірде қолданылуын оқытып үйрету болды.

Сабақ барысында білім алушылар тек есептер шығарып қана қоймай, тригонометрия тарихына, өмірдегі қолданылатын аймағына тоқталып, практикалық жұмыстар орындап, математика мен физика пәндерін баланыстыра алды.

Қазіргі заман талабы білім алушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру болса, ол дегеніміз, өскелең ұрпақ тек жаттанды білімді емес, өз өміріне сол алған білімін дұрыс қолдана алу дәрежесін арттыру. Ал, сабақтарды интеграция жасау арқылы өткізу осы мәсселенің алғы шарты десек те болады.

«Сабақ беру – үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол үнемі жаңадан жаңаны табатын өнер» — деп Жүсіпбек Аймауытов айтқандай, сабақты ғана жаңашалап қоймай,  білім алушыларды да жаңашылдыққа негіздеп, креативті ойлатып, коллаборативті ортаға бейімдеу арқылы жетістіктің жаңа бір белестеріне жетуге болатынына көзіміз жетті.