Білім айнасы газеті Республикалық газет Оспанова Мария Абилхановна
М.Мақатаев атындағы №74 мектеп-гимназиясының
тарих пәнінің мұғалімі
Жылдар бойы сабақ жүргізу нәтижесінде оқушының білім сапасын көтеруге, олардың пәнге деген қызығушылығын арттыру барысында жан-жақтылыққа ұмтыламыз және ізденеміз. Алдыңда отырған оқушының білім деңгейі, білімді менгеру дағдысы барлығында бірдей болуы мүмкін емес жағдай.
Сондықтан Қараевтың насихаттап жүрген деңгейлеп оқыту технологиясында оқушыны жан-жақты мүмкіндігін ескере отырып жеңілден аурына қарай деген принципті қолдана отырып, жүйелі түрде қойылатын мақсат – білім, білік дағдыларын тұрақты болуына, өз бетімен жұмыс істеу қабілетінің дамуына ықпал ету.
Ол үшін оқушылар мынадай әдіс тәсілдерді қолдану қажет:
Берілген тапсырмалардың ерекшелігіне көңіл бөлу;
Берілген тапсырма қызықты, маңызды болған кезде ғана оқушылардың сабаққа қызығушылығы артады.
Оқыту технологиясының негізгі сатылары:
Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Төменнен, жоғарыға қарай деңгейлік тапсырмалар беру;
Оқушылардың тақырыптан алған білімдерін бекіту.
Оқушылардың білімдеріне сай үлестірмелер тарату. Яғни, «5», «4», «3»-тік білімге сай.
Оқушылардың білімін қолма-қол бағалау.
Мақсаты: Әр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту.
Денгейі төмен оқушылармен жеке жұмыс жасау, қолдау көрсету;
Дарынды оқушының тереңірек білім алуына жағдай жасау;
Оқушының ынтасын қабілетін арттыру.
Ерекшелігі:
1.Таланттылар, дарынды оқушылар өздерінің қабілеті мен икемділігін одан әрі бекіте түседі, әлсіздер оқуға ниет білдіріп, сенімсіздіктен арылады.
2.оқушылардың оқуға деген ынтасы артады.
- білім дәрежесі бірдей топтарды оқыту ісі жеңілдейді.
Күтілетін нәтиже:
1.Оқушылардың психологиялық ерекшелігін, ақыл-ойының дамуы және өзін-өзі жетілдіру.
- Дарынды балалар болса қушының – зерттеу жұмыстарын дамыту.
- Мұғалімнің жан-жақты дамуына мүмкіндік туғызады.
Осы нәтижелерге жыл басынан тәжірибе жасай отырып, өзім беретін сыныптарда, соның ішінде 5-7 сыныптар арасындағы ең әлсіз оқушылыр мен ең мықты деген оқушыларды іріктеей отырып, олардың шын мәнінде жаңа айтылған жоғарыдағы қасиеттер қажет ететінін байқадым. Айта кетсем тарих пәні бойынша ең әлсіз деңгейі төмен оқушылар: 8-сыныпта:, 6-сыныпта: Тұрсынбек Нұрбақыт, Әбілхан Хамза, Әміртай Нұрай 7-сыныпта:Асылбек Кәусар мен Мауленов Мейірбек сияқты оқушыларымыз бар. Олардың барлығы өздерімен жеке жұмыс жасауды қажет етеді. Оларды сыныпта отырған өзге оқушылардан артта қалмас үшін әр сабақ үстінде, сол өтілген тақырып бойынша оқулықтан тыс, жеңіл тапсырмалар беру арқылы жұмыс жасаймын. Сонсоң барып, оқулықтағы ең жеңіл деңгейдегі «А»-нұсқасын орындауға жүгіндіремін. Соның нәтижесінед ол оқушылар өздерін қалған оқушылармен бірдей деңгейде жұмыс істеп отырмын деп санайды. Нәтижесінде жеңіл тапсырмаларды берудің барысында оқушының да ынтасы арта түседі. Мысалы, жаңағы аталған оқушылардың ішінде 5-сыныптағыТұрсынбек Нұрбақыт, 6-сыныптағы Асылбек Кәусар мен Мауленов Мейірбек ондай тапсырмаларды қуана қабылдап, мұғалімнің берген тапсырмаларын толығымен орындауға тырысады.
Ал, 7-сыныптағы екі оқушымыз көбінде ондай жеке тапсырмаларды ұната бермейді. Керісінше шамасы келмегеніне қарамастан басқалармен бірдей тапсымаларды орындағысы келеді. Бірақ, бұдан еш нәтиже шықпайды. Неге? Өйткені бұл балардың психологиясы жас ерекшелігіне қарай жеке талапты көп қажет етпейтін сияқты. Олар өзгелерден кем болғысы келмейді. Сөйте тұра олардың пәнге деген қызығушылығы да жоқ деп айта алмаймын. Олар кейде сабақ арасында айтылатын қызықты тапсырмаларға көңіл бөле алады, ойлап, орындауға тырысады. Ол өзінің ой тұлғасын қалыптастыруға тырысады. Қызығушылығы да артады. Мұндай кезде ондай оқушыларды қолдап, қолпаштап отыру керек «жарайсың» «мықтысың» деген сияқты сөдер айту керек.
Жалпы қызықты жаттығу жұмыстарын жүйелі түрде жүргізіп отыру – сол тиімді әдістердің бірі. Қызықты жаттығулар балалардың ойлау белсенділігін арттырып, оларды орындауға деген үлкен қызығушылық тудырады, осындай жұмыстар кезінде оқушылардың есте сақтау қабілеті арта түседі, тарихи тілі жетіледі.
Қызықты жаттығуларды орынды әрі шеберлікпен пайдалана білу сабақтың нәтижелігі мен сапасын арттырудың да негізгі тәсілдерінің бірі екндігін тәжірибе көрсетіп отыр. 5-7 сынып тарих оқулықтарында кейбір тақырыптар бойынша қызықты тапсырмалар берілеген.
Қазіргі қоғамда болып жатқан түбірлі өзгерістерге байланысты әрбір мұғалім оқытудың сан қилы әдістері мен формаларын білулері қажет.
Қазіргі білім берудің мақсаты – танымдық қызметке деген тұрақты қызығушылығы қалыптасқан, өз бетімен бағдарлай, қызмет жасай білетін, өздігінен даму дағдылары қалыптасқан жеке тұлғаны тәрбиелеу.
Оқу процесінде оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру өзара тығыз байланысты екі міндетті есте тұтуды қажет етеді.
Оқушылардың өзіндік жұмыстары – бұл мұғалімнің тікелей қатысуынсыз, бірақ оның тапсыруымен, оның басшылығымен және бақылауымен орындайтын жұмыс.
Өзіндік жұмысты орындау кзінде оқушы теориялық білімін кеңейтеді, тереңдетеді, белсенді іс-әрект барысында ойлау қабілеттері дамиды, ал ең бастысы өзіне деген сенімі нығайып, жауапкешілікке сезіну қалыптасады.
Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруда жұмыстың міндетін түсіндіру, орындар алдында бағыт-бағдар, түсінік-нұсқау беру, оқушылардың мақсаты түрде жұмыс істеп, оның нәтижелі жемісті болуына ықпал етеді.
Дұрыс ұйымдастырылған өзіндік жұмыстардың оқу тәрбие процесіндегі мәні ерекше. Атап айтқанда:
-өзіндік жұмыс тапсырмалары арқылы оқушылардың тарих пәніне деген қызығушылықтарын арттыру;
-оқушылардың алған білімдерінің, дағдыларының алдағы өмірлеріне қажеттілігі мен оны қолдана алуларына қол жеткізу;
-оқушылардың істейтін жұмыстарының мақсатын айқындап, жұмысты өз еркімен ерік-жігерімен, қалауымен орындауы;
-оқушылар істейтін жұмысының қорытындысын шығарып, нәтижесін алу.
Қазіргі уақытта оқушыларға тарихтан білім беру жүйесінің алдына келесі міндеттер қойылаған:
-оқытудың немқұрайлы жақтарын жою;
-оқытудың қолданбалы бағытын кеңейту;
-оқушыларға практикалық біліктілікті және дағдыларды қалыптастыру т.б.
Оқушылардың білімдері біліктілік дағдыға айналу үшін, міндетті түрде
оқушылардың өздері талпыну керек.
Мұнан кейін деңгейлік тапсырмаларды орындай білу керек. Тақырып бойынша жасақталған деңгейлік тапсырмалар жүйесі дамыта оқыту идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Өйткені, ол оқушының ойлауын, елестеу мен еске сақтауын, белсенділігі мен дағдысын, білім сапасының дамуын қамтамасыз етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.М. Жұмабаев, Педагогика, 1992 жыл,
70- 90 бет
- Ж.А. Қараев «Танымдық белсенділік деңгейлері» Алматы 2004 ж.
- « Білімдегі жаңалықтар» журналы «Жаңа технологияларды қолданудың тиімділігі» 2009ж.
- В.Г.Беспалько «Деңгейлік тапсырмалардың берілу әдістері»
- Ж.А. Қараев « Жаңа педагогикалық технология және оқушылардың даму мониторингі », Алматы 1996жыл, 1-8бет
- «Қазақстан тарихы» журналы № 6, 2010
7.«Білімдегі жаңалықтар» журналы «Тарихты оқытудағы жаңа технологияның ерекшеліктері» 2009ж
