Бастауыш сыныпта ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану

 Бидаулетова Сабира Адилхановна
Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы
«Шынқожа батыр атындағы жалпы
білім беретін орта мектеп» КММ,
бастауыш сынып мұғалімі

 Практикада оқытудың ақпараттық технологиялары арнайы техникалық ақпараттық құралдарды (ЭЕМ, аудио, кино, бейне) пайдаланатын барлық технологиялар деп аталады. Компьютерлер білім беруде кеңінен қолданыла бастаған кезде «оқытудың жаңа ақпараттық технологиясы» термині пайда болды. Компьютерді пайдаланатын оқыту технологияларына арналған неғұрлым табысты термин компьютерлік технология болып табылады.
Дәстүрлі түрде бала сауаттылықты бастауыш мектепте алады, онда оны жазуға, оқуға және есептеуге үйретеді. Бірақ қазіргі қоғамға қызметтің жаңа тәсілдері қажет, бұл адамда қажетті ақпаратты іздеу, оны өңдеу, басқа адамдарға ұсыну, жаңа объектілер мен процестерді модельдеу, өз бетінше жоспарлау және өз іс-қимылдарын құру сияқты іс-әрекеттер кешенін дамытуды талап етеді. Оқу, жазу және есептеу дағдыларын үйретумен қатар балаларды 1-сыныптан бастап күнделікті өмірде және оқуда жұмыс құралы ретінде сандық техниканы пайдалануға үйрету маңызды.
Біздің балалар өмір сүретін цифрлық орта оқыту мен оқыту әдістерін қайта ойластыруға әкелуі тиіс. Болашақ мектепте қалыптасады. Біздің бүгінгі оқушыларымыз осы қоғамға табысты кірігуге дайын болуы және бұл міндетті шешуге АКТ-ны білім беру үдерісіне жаппай енгізуге көмектеседі. Тәжірибе көрсеткендей, жаңа ақпараттық технологияларсыз қазіргі заманғы мектепті елестету мүмкін емес. Жақын арада жеке компьютерлерді енгізу өседі және осыған сәйкес бастауыш буын оқушыларының компьютерлік сауаттылығына қойылатын талаптар өседі. Оқу үдерісін дараландыру және саралау, оны табысты оқу үшін қажетті негізгі процестер ретінде ойлауды, қиялды дамытуға қайта бағдарлау үшін шексіз мүмкіндіктер пайда болады. Соңында, оқушылардың танымдық қызметін тиімді ұйымдастыру қамтамасыз етіледі.
Бастауыш мектеп мұғалімінің негізгі міндеттерінің бірі оқушылардың оқуға, шығармашылыққа қызығушылығын дамыту болып табылады. Оқу үрдісіндегі қызығушылық оқушыларды пәнді тереңірек тануға ынталандыратын және олардың қабілетін дамытатын қуатты құрал болып табылады. Бұл проблеманы шешу жолдарының бірі бастауыш мектептің оқу үдерісінде оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыратын, оқытудың түрлері мен құралдарын түрлендіруге мүмкіндік беретін әртүрлі ақпараттық және коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану болып табылады. MS Word көмегімен тексеру тесттерін, бақылау тапсырмаларын, карточкаларды, сауалнамаларды және т.б. әзірленеді. Мәтіндік редакторда жасалған дидактикалық материалдарды пайдалану оқу процесінің мүмкіндіктерін кеңейтуге, оны тиімді және әртүрлі етіп қана қоймай, сонымен қатар оқуға деген қызығушылықты арттыруға мүмкіндік береді. Компьютерлік технологияларды қолдану арқылы сабақ оқу үрдісін жандандырып қана қоймай, сонымен қатар оқытудың мотивациясын арттырды.
Бастауыш мектепте заманауи ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін сауатты пайдалану: танымдық іс-әрекетті белсендіруге; оқушылардың сапалы үлгерімін арттыруға; бастауыш мектептегі сабақтарда қолдануға арналған заманауи электрондық оқу материалдарының көмегімен оқыту мақсаттарына қол жеткізуге; бастауыш мектеп оқушыларының өзін-өзі білім алу және өзін-өзі бақылау дағдыларын дамытуға; оқытудың жайлылық деңгейін арттыруға; бастауыш сынып оқушыларының сабақта белсенділігі мен ынтасын арттыруға ықпал етеді; қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып, бастауыш мектеп оқушыларының компьютерде жұмыс істеу дағдыларын меңгеру.
Компьютерді пән сабақтарында қолдану оң нәтиже беруі үшін оқу процесінің жұмысын дұрыс ұйымдастыру қажет:
— компьютерлік тапсырмалар оқу пәнінің мазмұнына және оны оқыту әдістемесіне сәйкес құрастырылуы тиіс, оқушылардың ойлау қызметін дамытатын, белсендіретін және оқу қызметін қалыптастыратын;
— оқушылар компьютерлік тапсырмаларды орындау үшін қажетті деңгейде компьютермен жұмыс істей білуі тиіс;
— оқушылар бастауыш мектеп үшін белгіленген гигиеналық нормаларға сәйкес жабдықталған арнайы кабинетте жұмыс істеуі керек, олар бойынша 10-15 минуттан аспайтын уақыт ішінде компьютерді пайдалануға болады. (Санитарлық ережелер мен нормалар).
Пәнді компьютерлік қолдауды әзірлеу кезінде анықтау қажет:
компьютерлік тапсырмалармен «қолдау» және қандай дидактикалық міндеттерді шешу үшін қандай тақырыптар тұр;
компьютерлік тапсырмаларды жасау және орындау үшін қандай бағдарламалық құралдарды пайдалану орынды;
балаларда компьютерде қандай алдын ала жұмыс істей білу керек;
қандай сабақтарды компьютерлік жасау керек;
компьютерлік сабақтарды қалай ұйымдастыру керек?
Компьютерлік технологиядағы мұғалімнің жұмысы келесі функцияларды қамтиды:
Жалпы сынып деңгейінде оқу үрдісін ұйымдастыру, жалпы пән (оқу процесінің кестесі, сыртқы диагностика, қорытынды бақылау).
Сынып ішіндегі белсендіруді және үйлестіруді ұйымдастыру (жұмыс орындарын орналастыру, нұсқау беру, сынып ішіндегі желіні басқару және т.б.).
Оқушыларға жеке бақылау, жеке көмек көрсету, баламен жеке байланыс жасау. Компьютердің көмегімен визуалды және есту бейнелерін пайдаланатын жеке оқытудың тамаша нұсқаларына қол жеткізіледі.
Ақпараттық ортаның компоненттерін дайындау (Оқу, көрсету жабдықтарының әртүрлі түрлері, бағдарламалық құралдар мен жүйелер, оқу – көрнекі құралдар және т.б.), олардың белгілі бір оқу курсының пәндік мазмұнымен байланысы.
АКТ қолдану үдерісінде білім алушының дамуы, оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында еркін және жайлы өмірге дайындау жүргізіледі, оның ішінде: көрнекі-бейнелі, көрнекі-пәрменді, теориялық, интуитивті, шығармашылық ойлау түрлерін дамыту; компьютерлік графика мүмкіндіктерін, мультимедиа технологиясын пайдалану есебінен эстетикалық тәрбие беру; коммуникативтік қабілеттерін дамыту; күрделі жағдайда оңтайлы шешім қабылдау немесе шешім нұсқаларын ұсыну (шешім қабылдау бойынша қызметті оңтайландыруға бағытталған ситуациялық компьютерлік ойындарды пайдалану); ақпараттық мәдениетті, ақпаратты өңдеуді жүзеге асыру біліктерін қалыптастыру.
АКТ құралдарын іске асыру есебінен оқыту процесінің тиімділігі мен сапасын арттыруды; танымдық қызметті жандандыруға негіз болатын итермелеуді (ынталандыруды) қамтамасыз етуді; әртүрлі пәндік салалардан міндеттерді шешу кезінде ақпаратты өңдеудің қазіргі заманғы құралдарын, оның ішінде аудиовизуалды құралдарын пайдалану есебінен пәнаралық байланыстарды тереңдетуді қамтамасыз ете отырып, оқу-тәрбие процесінің барлық деңгейлерінің қарқындауына алып келеді.
Компьютерлік технологияларды қолдану арқылы сабақ оқу үрдісін жандандырып қана қоймай, сонымен қатар оқытудың мотивациясын арттырды. Оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану мұғалімнің кәсіби құзыреттілігінің өсуіне әсер етеді. Бұл білім беру саясатының басты міндеттерін шешуге алып келетін білім беру сапасын айтарлықтай арттыруға ықпал етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Волков В. Современные мультимедиа // Компьютер – ИНФО, 1999. С 21-27.
2. Дьяконов В. Мультимедиа-ПК. // Домашний компьютер, 1999. С.33-38.
3. Зайцевой С. А. Исследовательская деятельность учащихся/ Начальная школа.- 2006г. — № 2.
4. Оливер В., Оливер Н. Новые технологии в обучении. С.Пб.: БХВ – Санкт-Петербург, 2000.