Білім айнасы газеті Республикалық газет «OPEN MIND»: «Цифрлы трансформация және өмірдің жаңа сапасы» атты онлайн форум аясында қолданыстағы заңдар мен құқықты қарапайым адамдар үшін түсінікті болуын ұсынды. КАЗГЮУ Университетінің провосты Сергей Пен халық үшін арналған құқықтың адамдардың түсіну қаупін атап өтті.
Форум барысында М. Нәрікбаев атындағы КАЗГЮУ Университетінің «Заңдарды қабылдау және оқылым мәселелерін зерттеу (Readability of legal acts)» жобасы таныстырылды. Білікті заңгерлер мен лингвистерден тұратын жоба командасы нормативтік құқықтық актілердің қазақ және орыс тілдеріндегі мәтіндерін машиналық талдаудың қолданыстағы тәсілдерін зерттеп, олардың оқылуын арттыру әдістемесін әзірлейді.
Жыл сайын Нормативтік құқықтық актілер көбеюде, бірақ олардың құрылымы мен қолданылатын терминология күрделене түсуде. Шын мәнінде, бұл заңмен не рұқсат етілгенін және не тыйым салынғанын қарапайым азаматты өз бетінше түсіну мүмкіндігінен айырады. Бұл ретте Қазақстанда заңдардың оқылуын бағалаумен заң шығарушы орган да, атқарушы билік те, академиялық қоғамдастық та айналыспайды.
Спикер мысал ретінде «Зейнетақымен қамсыздандыру туралы» ҚР Заңына сүйене отырып, жоба шеңберінде қарапайым адамның өз зейнетақы мөлшерін білуге талпынысын көрсетті: «Бұл қарапайым сұрақтың жауабын табу үшін адам заңның мәтіні бойынша кем дегенде 7 (жеті) күрделі операцияны орындауы керек, сонымен қатар сөйлемде 73 сөзден тұратын нормаларға тап болады. Техникалық және құқықтық құрылымдар қатар, негізгі ой жоғалып кетеді. Негізінде, бұл заң зейнеткерлерге бағытталған, алайда сіз дәл осы заңды өз еркімен түсіне алатын зейнеткерлерді білесіз бе?» — деді, Сергей Пен.
КАЗГЮУ университеті бірнеше дамыған елді зерттеген. Мысалы, АҚШ, Канада, Франция елдерінде медициналық, әлеуметтік және отбасылық құқықтық қатынастар салаларында қабылданатын барлық заңдарды түсіну үшін қол жетімділікті арттыруға бағытталған арнайы комиссиялар мен ережелер бар. Сонымен қатар, «заңды дизайн» (legal design – ағылш.) шеңберінде қазіргі заманғы технологиялар арқылы заңдар мен келісімшарттардың түсініксіз мәтіндерін түсіну үшін схемалар мен иллюстрацияларды қоса отырып, неғұрлым қолжетімді құжаттар түрінде визуализациялауға көмектеседі.
КАЗГЮУ университетінің баспасөз қызметі
