Білім айнасы газеті Республикалық газет 
Тилеубаева Адемы Ергалиевна
Қаныш Сәтбаев атындағы №7 мектеп-лицейі
бастауыш сынып мұғалімі
қәсіподақ ұйымның төрайымы
Мектепке дейінгі балалық шақ-бұл тұлғаның қалыптасуының қысқа, бірақ маңызды кезеңі. Осы жылдары бала қоршаған өмір туралы алғашқы білімге ие болады, ол адамдарға, жұмысқа деген белгілі бір көзқарасты қалыптастыра бастайды, дұрыс мінез-құлық дағдылары мен әдеттері дамиды, мінезі дамиды. Мектеп жасына дейінгі іс — әрекеттің негізгі түрі-баланың рухани және физикалық күштері дамитын ойын; оның назарын, жадын, қиялын, тәртібін, ептілігін. Сонымен қатар, ойын — бұл мектепке дейінгі жастағы әлеуметтік тәжірибені игерудің өзіндік, тән тәсілі. Ойын баланың жеке басының барлық аспектілерін қалыптастырады, оның психикасында айтарлықтай өзгерістер орын алады, дамудың жаңа, жоғары сатысына көшуді дайындайды. Психологтар мектеп жасына дейінгі баланың жетекші қызметі деп санайтын ойындардың үлкен тәрбиелік мүмкіндіктерін түсіндіреді. Балалардың өздері жасаған ойындар ерекше орын алады. Бұл ойындар шығармашылық немесе сюжеттік-рөлдік ойындар деп аталады. Ойын әрқашан импровизация болып табылады. Ойын- балаларға алғаш рет құрдастарымен қарым-қатынас жасайтын тәуелсіз әрекет. Оларды бір мақсат, оған жету үшін бірлескен күш, ортақ мүдделер мен тәжірибелер біріктіреді. Ойын барысында бала өзін ұжымның мүшесі ретінде сезіне бастайды, жолдастарының іс-әрекеттерің әділ бағалай бастайды. Ойын-баланың ақыл-ой тәрбиесінің маңызды құралы. Балабақшада және үйде алынған білім ойында практикалық қолдану мен дамуды табады. Өмірдің әртүрлі оқиғаларын, ертегілер мен әңгімелерден алынған эпизодтарды қайталай отырып, бала көрген нәрселері туралы, оқыған және айтқан нәрселері туралы ойлайды; көптеген құбылыстардың мағынасы, олардың мағынасы оған түсінікті болады. Ойындағы өмірлік әсерлердің көрінісі күрделі процесс. Ойын барысында балалардың ақыл-ой белсенділігі әрқашан қиялдың жұмысымен байланысты; рөлді табу керек, еліктегісі келетін адамның қалай әрекет ететінін, не айтқанын елестету керек. Осылайша, ойын болашақ оқушының шығармашылық қабілеттерін дамытады. Қызықты ойындар көңілді, қуанышты көңіл-күй қалыптастырады, балалардың өмірін толық етеді, олардың белсенді әрекетке деген қажеттілігін қанағаттандырады. Ойындарды шаблондау емес, балалардың бастамасына кең орын беру өте маңызды. Дидактикалық ойындар-балалар үшін арнайы жасалған, мысалы, білімді байытуға және байқауды, есте сақтауды, зейінді, логикалық ойлауды дамытуға арналған лото. Ашық ойындар-әр түрлі дизайн, ережелер, орындалатын қозғалыстардың сипаты. Олар балалардың денсаулығын нығайтуға, қимылдарды дамытуға ықпал етеді. Балалар ашық ойындарды жақсы көреді, музыка тыңдауға қуанышты және оның астында ырғақты қозғалуды біледі.Құрылыс ойындары (текшелермен, арнайы құрылыс материалдарымен) балалардың конструктивті қабілеттерін дамытады, Болашақта еңбек дағдылары мен дағдыларын игеруге дайындық ретінде қызмет етеді. Музыкалық ойындар. Музыкалық ойыншықтар сөйлеу тынысының, есту қабілетінің дамуына ықпал етеді. Театр ойыншықтары (би-ба-бо қуыршақтары, саусақ театры, үстел театры) сөйлеуді, қиялды дамытады, баланы рөлді қабылдауға үйретеді. Ойын барысында бала жаңа білім алады және бұрыннан бар білімдерін нақтылайды, сөздікті белсендіреді, сондай-ақ адамгершілік қасиеттерді дамытады: ерік, батылдық, шыдамдылық, берілу қабілеті, ұжымдастырудың басталуы қалыптасады. Ойындағы бала көрген, бастан кешкен нәрсені бейнелейді, ол адам қызметінің тәжірибесін игереді. Ойын балалардың өмірге деген көзқарасты дамытады, ойындардың оң көзқарасы көңілді көңіл-күйді сақтауға көмектеседі. Ересектер балалармен ойнап, өздері ләззат алып, балаларға үлкен қуаныш сыйлайды. Ойын бос көңілді емес. Бұл балалардың бақыты, денсаулығы мен дұрыс дамуы үшін қажет. Ойын ойнағанда балалар көп қозғалады: жүгіреді, секіреді, ғимараттар жасайды. Бірге ойнай отырып, балалар тату өмір сүруге, бір-біріне жол беруге, жолдастарына қамқорлық жасауға үйренеді.
