Мұғалім тұлғасын қалыптастыру

Смайыл Гаухар Байтұрғанқызы
Жамбыл облысы, Шу ауданы,
М.Ғабдуллин атындағы орта мектебінің директоры

 Мұғалім – білім беру жүйесінің негізгі тұлғасы және қоғамның рухани-адамгершілік дамуының кілті. Мұғалімнің кәсіби және жеке тұлғалық қасиеттері оқушылардың білім сапасына, тәрбиесіне және әлеуметтік дамуына тікелей әсер етеді. Бүгінгі таңда мұғалім тұлғасын қалыптастыру процесі бірқатар мәселелермен бетпе-бет келіп отыр.
Мұғалім тұлғасы – кәсіби білім, дағдылар, педагогикалық шеберлік, этикалық ұстанымдар және жеке қасиеттердің жиынтығы. Мұғалімнің тұлғалық ерекшеліктері оның оқушылармен қарым-қатынасына, шығармашылық әлеуетіне және кәсіби тиімділігіне әсер етеді. Мұғалімнің тұлғасын қалыптастыруда мынадай негізгі компоненттер маңызды:Кәсіби құзыреттілік: пәндік білім, педагогикалық технологияларды меңгеру, оқытудың заманауи әдістерін қолдану.Адамгершілік қасиеттер: эмпатия, әділдік, шыдамдылық, жауапкершілік.Шығармашылық әлеует: инновациялық идеяларды енгізу, оқытуды креативті ұйымдастырудағы кәсіби дайындықтың жеткіліксіздігі
Қазіргі білім беру жүйесінде мұғалімдерді даярлау процесі жиі теорияға бағытталады, ал практикалық дағдыларға жеткілікті көңіл бөлінбейді. Жоғары оқу орындарындағы оқу бағдарламалары кейде заманауи білім беру талаптарына сәйкес келмейді. Мысалы, цифрлық технологияларды қолдану, инклюзивті білім беру және оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін ескеру сияқты дағдыларға жеткілікті мән берілмейді. Мотивацияның төмендігі
Мұғалімдердің еңбекақысы, әлеуметтік мәртебесі және кәсіби даму мүмкіндіктерінің шектеулі болуы олардың мотивациясын төмендетеді. Көптеген мұғалімдер кәсіби өсуге ұмтылмайды, өйткені олардың еңбегі лайықты бағаланбайды. Психологиялық және эмоционалдық жүктеме
Мұғалімдер күнделікті жұмысында оқушылармен, ата-аналармен және әкімшілікпен қарым-қатынаста психологиялық қысымға ұшырайды. Бұл эмоционалдық күйзеліс пен кәсіби шаршауға әкеледі, бұл өз кезегінде мұғалімнің жеке тұлғалық дамуына кедергі келтіреді.Қоғамдағы мұғалім мәртебесінің төмендігі
Қоғамда мұғалімнің рөлі мен маңызы жеткілікті деңгейде бағаланбайды. Бұл мұғалімдердің өз кәсібіне деген сенімділігін төмендетіп, жастардың педагогикалық мамандықты таңдауға деген қызығушылығын азайтады.Мәселелерді шешу жолдары
Білім беру бағдарламаларын жаңарту
Педагогикалық жоғары оқу орындарында оқу бағдарламалары заманауи талаптарға сәйкестендірілуі қажет. Оқу процесіне цифрлық технологияларды, инклюзивті білім беру әдістерін және психологиялық дайындықты қосу маңызды. Практикалық тәжірибеге басымдық беріліп, болашақ мұғалімдер мектеп ортасына бейімделуі керек.. Мұғалімдердің әлеуметтік мәртебесін арттыру
Мұғалімдердің еңбекақысын көтеру, әлеуметтік жеңілдіктер беру және кәсіби дамуға мүмкіндіктер жасау арқылы олардың мотивациясын арттыруға болады. Мемлекеттік және жеке сектор бірлесіп, мұғалімдердің мәртебесін көтеруге бағытталған бағдарламалар әзірлеуі керек.Психологиялық қолдау жүйесін құру
Мұғалімдерге психологиялық қолдау көрсету үшін мектептерде кәсіби психологтармен жұмыс ұйымдастырылуы тиіс. Стресс-менеджмент және эмоционалдық интеллектті дамыту бойынша тренингтер мұғалімдердің психологиялық саулығын нығайтады. Үздіксіз кәсіби даму
Мұғалімдер үшін біліктілікті арттыру курстары, семинарлар мен халықаралық тәжірибе алмасу бағдарламалары ұйымдастырылуы керек. Шығармашылық және инновациялық әдістерді енгізуге ынталандыру мұғалімнің кәсіби өсуіне ықпал етеді.  Қорытындылайды келе
Мұғалім тұлғасын қалыптастыру – білім беру жүйесін дамытудың маңызды бөлігі. Мұғалімдердің кәсіби және жеке қасиеттерін дамыту үшін жүйелі тәсіл қажет. Білім беру бағдарламаларын жаңарту, әлеуметтік қолдауды күшейту және психологиялық саулыққа мән беру арқылы мұғалімдердің қоғамдағы рөлін нығайтуға болады. Мұғалімнің тұлғалық дамуы – ұлттың интеллектуалдық және рухани болашағының кепілі.