Ақтөбедегі су тасқыны кезінде еріктілердің психологиялық әсері мен әлеуметтік маңызы

Аймақ: Жетісу облысы, Талдықорған қаласы
Мекеме атауы:І.Жансүгіров атындағы Жетісу университеті
Пәні: Педагогика-психология факультетінің 2 курс магистранты
Мақала авторы: Узбекова Бахытжан Аскаровна
Жетекшісі: Альмухамбетова Бибигуль Жексембаевна                                         

Ақтөбедегі су тасқыны кезінде еріктілердің психологиялық әсері мен әлеуметтік маңызы” деп өзгертейікші тақырыпты2024 жылы Ақтөбе облысында орын алған су тасқыны қала мен оның айналасындағы ауылдарды үлкен апатқа алып келгені бәріне мәлім. Әрине, бұл табиғи апат болғандықтан оның алдын-алу мүмкіндігі жоқтың қасы. Осы табиғи апаттың салдарынан көптеген үйлер мен шаруашылықтарға зақым келіп, облыстың мыңдаған тұрғындары баспанасыз қалған еді. Апаттың салдарын жоюда және халыққа қол ұшын созуда маңызды рөл атқарған еріктілер тобы болды. Олар тек физикалық көмек көрсетіп қана қоймай, сондай-ақ психологиялық қолдау мен қоғамды бір мақсатқа жұмылдыруда да ерекше рөл атқарды. Бұл мақалада Ақтөбедегі су тасқыны кезінде еріктілердің атқарған жұмыстары мен олардың қоғамдағы маңызын талқылағым келеді.

Су тасқынының зардаптары және еріктілердің алғашқы әрекеттері. Естеріңізге тағы бір мәрте сала кететіндей, Ақтөбедегі 2024 жылғы су тасқыны көктем айларында басталып, жергілікті тұрғындарға ауыр соққы болып тиген еді. Көктемдегі қардың көп еруі мен тоқтауыз жауған жаңбырдың әсерінен өзендер арнасынан асып, қала мен оның айналасындағы елді мекендерді су басқан болатын. Бұл жағдай тұрғындардың үйлерін, малдарын, егістіктерін зақымдап, кейбір аймақтар тұруға мүлде қолайсыз болды. Төтенше жағдай орын алғаннан кейін, Ақтөбе қаласының  және облыстың еріктілері бірден көмекке аттанды. Олар алғашқы күндерден бастап-ақ құтқару жұмыстарын жүргізіп кетті. Апат аймағында құтқарушылар мен басқа да мамандар жетіспеу салдарынан еріктілердің рөлі бұл кезеңде өте маңызды болды. Еріктілер өздерінің ерікті күштерін пайдалана отырып, халыққа көмек көрсетуде маңызды ұйымдастырушылық қабілеттерімен көзге түсті.   
                                                       
Құтқару және эвакуация жұмыстарындағы еріктілердің рөлі. Су тасқынының алғашқы күндері адамдардың өміріне үлкен қауіп төндірді. Сол себепті еріктілердің бір тобы эвакуациялау, яғни зардап шеккен тұрғындарды қауіпсіз жерлерге көшіру жұмыстарын жүзеге асырса, екінші тобы тұрғындардың өтінішімен маңызды құжаттар мен керек-жарақтарды сақтап қалуға атсалысты. Олар адамдарды жоғары жерлерге, арнайы бекітілген эвакуациялық нүктелерге жеткізіп, сол жердегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қажетті шаралар ұйымдастырды. Ең бастысы, еріктілер өздерінің жеке көліктерін пайдалана отырып, ауылдар мен қала арасындағы байланысты орнатты. Бір сөзбен айтқанда, құтқарушыларға көмек көрсету мақсатында, еріктілер топ-топ болып бөлініп, су басқан аймақтардағы тұрғындарды құтқару күшін арттырды. Бұл кезеңде еріктілердің үйлесімді шешім қабылдау мен тез әрекет ете білу қабілеті апаттың салдарын жеңілдетуге мүмкіндік берді. 

Тұрғындарға азық-түлік пен медициналық көмек көрсету. Еріктілердің тағы бір маңызды атқарған жұмыстарының бірі — су тасқынынан зардап шеккен тұрғындарға азық-түлік пен медициналық жәрдем көрсету болды. Облыстан жиналған еріктілер азық-түлік пен қажетті дәрі-дәрмектерді тарату, табиғи апаттан зардап шеккендерге алғашқы медициналық жәрдем көрсету сынды жұмыстарды атқарған болатын.Қаладағы көптеген сауда және қоғамдық орындарда еріктілер арнайы пункттер құрып, қол ұшын соза алатын жандардан көмек жинауды бастады. Олар азық-түлік, су, киім-кешек, медициналық құрал-жабдықтар мен дәрі-дәрмектерді қабылдап, кейін оларды тікелей эвакуациялық орталықтар мен зардап шеккен тұрғындарға үздіксіз жеткізіп отырды. Тек жеткізіп қана қоймай, медициналық көмек көрсету жұмыстарына да белсене қатысты. Олар дәрігерлермен бірге жарақат алған адамдарға алғашқы көмек көрсету, сондай-ақ психологиялық қолдау таныту бойынша жұмыстар атқарды. Әрине, бұл жұмыстар тұрғындардың ауыр психологиялық жағдайын жеңілдетуге көмектескені сөзсіз.

Психологиялық және моральдық қолдау көрсету. Еріктілердің су тасқыны кезінде атқарған маңызды міндеттерінің бірі — психологиялық қолдау көрсету болды. Апаттың зардаптары тұрғындардың психологиялық жағдайына ауыз толтырып айтарлықтай әсер еткені рас. Баспанасынан айырылған адамдар, өздерінің туыстары мен малдарын жоғалтқан, шығынға ұшыраған тұрғындар қатты күйзеліс пен үрейде болды. Бұл жағдайда да еріктілер халыққа моральдық тұрғыда үлкен көмек көрсете алды. Олар зардап шеккендермен ашық сөйлесіп, оларды тыныштандыруға, қиындықты бірге еңсеруге шақырған еді. Психологиялық қолдау көрсету жұмысын іске асыру үшін еріктілер психолог мамандарымен бірлесе отырып, арнайы тренингтерден өтті. Олар тұрғындарға қиын сәттерде көмек көрсету үшін қажетті дағдыларды меңгеріп шықты.

Қоғамдық белсенділіктің күшеюі және еріктілердің әлеуметтік маңызы. Ақтөбедегі су тасқыны еріктілердің қоғамдағы әлеуметтік маңызды рөлін тағы да бір мәрте дәлелдеп шықты. Апатқа қарсы іс-шаралар кезінде еріктілер тек қана көмек көрсетуші адамдар ретінде ғана емес, сонымен қатар қоғамның бірлігін нығайтуға бағытталған маңызды әлеуметтік факторға айналғаны көрініс тапты. Еріктілердің күш-жігері арқасында Ақтөбе қаласы мен облыс тұрғындары арасында ынтымақтастық пен қолдау сезімі артып, адамдардың бір-біріне деген сенімі күшейе түсті. Апат кезінде еріктілердің көпшілігі бір мақсатқа ұмтылып, қиындықты бірге еңсеруге бет бұрды. Осылайша, еріктілер тобы қоғамның ең қажетті кезеңіне белсенді түрде қатысып, өздерінің жауапкершілігін сезіне алды.  

Болашақта еріктілердің рөлін нығайту. Еліміздегі су тасқыны тәжірибесі еріктілердің рөлін қоғамда кеңінен тануға және олардың қажеттілігін сезінуге мүмкіндік бергендей. Орын алған оқиға еріктілердің жұмысы тек табиғи апаттарда ғана емес,онымен қоса әлеуметтік қиындықтар жағдайында да маңызды рөл атқаратын қоғамның маңызды бөлшегі екенін көрсетті. Болашақта еріктілердің жұмысын жүйелеу мақсатында арнайы дайындық бағдарламаларын еңгізу, оларды қаржылай қолдау және техникалық ресурстармен қамтамасыз ету қажеттігі айқындалған болатын.

Қорытындылайтын болсам, 2024 жылы орын алған табиғи апат кезінде еріктілердің атқарған жұмыстары олардың қоғамдағы маңызын тайға таңба басқандай етіп көрсетті. Олар тұрғындарды тек эвакуациялау ғана емес, сондай-ақ халықтың бірлігін нығайту, психологиялық қолдау көрсету және апаттың салдарынан туындаған қиындықтарды жеңілдету жұмыстарын да жүзеге асырды. Еріктілер тобының әрекеті апат кезіндегі қоғамның біртұтастығын, ынтымақтастығын және күш-жігерін көрсетіп қана қоймай, ерікті қызметтің ақысыз көмек екенін дәлелдеуге тағы бір мәрте мүмкіндік берді.