STEM -технологиясы бойынша химия сабағындағы іргелі эксперименттер

Жұмалы Әсия Амангелдіқызы
№205 ЖББМ химия пәні мұғалімі, педагог-сарапшы
Алматы қаласы, Алатау ауданы

Сағынбай Ақерке Мусақызы
№205 ЖББМ химия пәні мұғалімі, педагог
Алматы қаласы, Алатау ауданы

Аңдатпа
Мақалада STEM-технологиясын мектептегі химия сабағына енгізудің әдістері қарастырылған. Оқушылардың сыни ойлау, инженерлік және зерттеушілік қабілеттерін дамытуға бағытталған іргелі эксперимерименттерге мысалдар келтірілген. Пәнаралық тәсіл арқылы ғылыми білімді практикалық түрде қолдануға ерекше назар аударылған.

Аннотация
В статье рассматриваются методы интеграции STEM-технологий в школьные уроки химии. Представлены примеры фундаментальных экспериментов, направленных на развитие критического мышления, инженерных и исследовательских навыков у учащихся. Особое внимание уделяется практическому применению научных знаний через междисциплинарный подход.

 Abstract
The article discusses methods for integrating STEM technologies into school chemistry lessons. Examples of fundamental experiments aimed at developing students’ critical thinking, engineering and research skills are presented. Special attention is paid to the practical application of scientific knowledge through an interdisciplinary approach.

Кілт сөздер: STEM, химия, эксперимент, оқыту, пәнаралық тәсіл.

Кіріспе
Қазіргі білім беру жүйесі оқушылардың теориялық білімдерін ғана емес, сонымен қатар практикалық құзыреттіліктерін қалыптастыруға ықпал ететін оқытудың инновациялық әдістерін қажет етеді. Осы тұрғыдағы тиімді құралдардың бірі-ғылымды (Science), технологияны (Technology), инженерлік білім (Engineering) мен математиканы (Mathematics) біріктіретін STEM оқыту. Химия сабақтарына STEM тәсілін енгізу оқушылардың аналитикалық ойлауын, модельдеу және жобалау дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді [1].

STEM технологиясы бойынша химия сабақтарындағы іргелі эксперименттер
Химия пәніндегі іргелі эксперименттер білім беру үдерісінде маңызды орын алады. Олай болса, STEM-технологиясын кіріктіруді көрсететін бірнеше мысалдарды қарастырайық.

1. Судың электролизі: Химия мен инженерия
Мақсаты: Электролиз процесін және оның энергетикада қолданылуын зерттеу.
Керекті құрал-жабдықтар: Су, ас тұзы, екі электрод, тоқ көзі (батарейка немесе адаптер), рН индикаторлары.
Сипаттамасы:

• Су сутегі мен оттегі газдарына айырылатын электролиз құрылғысы жинақталады
• Оқушылар бөлінген газдардың мөлшерін өлшеп, көлемдік қатынасын есептейді
• Сутектік энергияның қолданудың болашақтағы ролі талқыланады

2. Биопластик алу: Химия және технология
Мақсаты: Экологиялық таза пластик алудың химиялық процесін көрсету.
Керекті құрал-жабдықтар: крахмал, глицерин, сірке қышқылы, су.
Сипаттамасы:

• Компоненттерін араластырып, қоюланғанша қыздырылады.
• Алынған полимердік беріктілігі мен иілгіштігі тексеріледі.
• Өнеркәсіптегі биопластиктердің болашақтағы қолданылу саласын талдайды [2].

3. Топырақтың қышқылдылығын анықтау: Химия және математика
Мақсаты: Топырақтың рН деңгейін және оның өсімдікке әсерін анықтау
Керекті құрал-жабдықтар: Топырақ үлгілері, дистилденген су, индикатор қағаздары мен рН-метр.
Сипаттамасы:

• Оқушылар топырақтың қышқылдылығын анықтау сынамасын жүргізеді
• Алынған мәліметтер математикалық әдістермен нақтылап, талдайды.
• Топырақтың сапасын жақсарту мақсатында ұсыныстар дайыдалады.

Химия пәнін оқытуда STEM-ді қолданудың артылықшылықтары
Пәнаралық ойлау дағдыларын дамыту. Оқушылар алған білімдерін ғылымның түрлі салаларында қолдануды үйренеді.

Зерттеушілік қабілеттерін қалыптастыру. Алынған білімнің практикалық қолданысына көңіл қою ғылыми әдістің дамуына мүмкіндік береді.

Болашақтағы таңдаған мамандықтарына дайындау. STEM-білім беру XXI ғасырдағы сұранысы жоғары мамандықтарға бағытталған [3].

Қорытынды
Химиядан білім беруде STEM-технологиясын қолдану оқушыларға ғылымның негізін теориялық тұрғыдан ғана үйретіп қоймай, оны практикада есептерін шығара отырып, ұалай қолдану керектігін де үйретеді. Іргелі эксперименттер инженерлік және аналитикалық ойлау дағдыларын қалыптастыруға көмектеседі, бұл әдіс оқу үдерісін әдеттегіден тиімді әрі қызықты етеді.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Bybee, R. W. (2013). The Case for STEM Education. National Science Teachers . Association.
2. Holbrook, J., & Rannikmae, M. (2009). The Meaning of Scientific Literacy. International Journal of Environmental & Science Education.
3. Петрова, Е. А. (2021). STEM-подход в образовательной практике. Издательство Московского государственного университета.