Білім айнасы газеті Республикалық газет 
Экономика ғылымдарының
кандидаты: Бердібаев Олжас
Әлеуметтік медиа қазіргі қоғам өмірінің ажырамас бөлігіне айналды, сонымен қатар маркетингтің дамуына және компаниялардың тұтынушылармен өзара әрекеттесуіне айтарлықтай әсер етуде. Олар ұйымдарға аудиториямен тікелей өзара әрекеттесуге және олардан барлық қажетті және толық ақпаратты алуға мүмкіндік беріп қана қоймай, шағын және орта бизнес өкілдеріне нарық туралы қажетті түсінік пен жақсы жылжыту стратегияларын құруға мүмкіндік береді.
Әлеуметтік медиа біртіндеп компанияларға тұтынушыларымен өзара әрекеттесу және олардың қажеттіліктерін зерттеу үшін кең мүмкіндіктер беретін маңызды маркетингтік құралға айналуда. Интернет пен әлеуметтік медианың дамуы ақпаратқа қол жетімділік пен таралуды жеңілдетеді, себебі қолданушылардың өзі ақпарат алушылар, сонымен қатар контент жасаушылар. Сондықтан әлеуметтік медиа – бұл адамдардың жеке қарым-қатынасы арқылы жұмыс істейтін арнайы онлайн-платформалар болып табылады.
SMM – бұл әлеуметтік медиа арқылы брендке назар аудару процесі. Сондай-ақ, әлеуметтік медиа маркетинг қолданушылардың назарын аударатын және оларды оқырмандарымен бөлісуге шақыратын мазмұн құруға бағытталған. Осылайша, компания туралы ақпарат пайдаланушыдан пайдаланушыға тарайды және сенімдірек болады, өйткені бұл брендтен немесе компаниядан емес, таныс және сенімді үшінші тараптан алынған көрінеді. Сондықтан маркетингтің бұл түрі «сарафандық радио» ұғымына ұқсас.
Әлеуметтік желілер – әлеуметтік медианың басты формасы. Әлеуметтік медиа – бұл адамдар қауымдастығы арасындағы сенімділікті арттыратын қарым-қатынас пен өзара әрекеттесу алаңы. Пайдаланушыларға өз пікірімен, көзқарасымен, ойымен бөлісуге мүмкіндік беретін, өзара әрекеттесуге және қоғамдастық құруға шақыратын кез-келген сайт немесе онлайн платформа әлеуметтік желі ретінде жіктелуі мүмкін. Ең танымал әлеуметтік желілер: Facebook, VKontakte, Instagram, YouTube, Twitter, Odnoklassniki, сондай-ақ WhatsApp, Telegram мессенджерлері. Әлеуметтік медиа ақпараттың таралуын айтарлықтай өзгертті, сондықтан оны бөлісу өте оңай болды. [1]. Сондай-ақ, әлеуметтік медианың ерекше мүмкіндіктері мен құралдары және олардың үлкен танымалдылығы маркетинг пен жарнамаға әсер еткенін атап өткен жөн. Әлеуметтік медиа тұтынушының мінез-құлқына да әсер етеді: ақпаратты сатып алғаннан кейінгі мінез-құлық ретінде тұтыну тәсілі, мысалы, сатып алудан кейін өзін ұстау, мысалы, пікір жазу немесе өнімді қолдану тәжірибесіне наразылықтарын және наразылықтарын білдіру [2].
Әлеуметтік медиа маркетингті пайдаланудың артықшылықтарын келісі кестеден көруге болады [3].
Кесте 1. Әлеуметтік желілердің компания маркетингіндегі рөлі
| Басты рөлі | Анықтамасы |
| Бренд туралы хабардарлықты арттыру | Әлеуметтік медиа маркетинг контент құруға және бренд туралы ақпарат пен компанияның хабардарлығын арттыруға мүмкіндік береді. Бренд имиджін көтерудің және қалыптастырудың жаңа арналары ретінде қызмет етеді. Бұл өте маңызды, өйткені ол бір уақытта брендті жаңа тұтынушыларға қол жетімді етеді, сонымен қатар оны қолданыстағы клиенттерге жақсы және танымалдылығын арттырады. |
| Брендке деген адалдықтың жоғарылауы | Әлеуметтік желіде жұмыс жасайтын брендтер өз клиенттерінің адалдығына көбірек ие болады. Мұның бар-жоғын білу үшін көптеген зерттеулер жүргізіледі. Мәселен, Convince and Convert маркетинг агенттігінің зерттеуі брендтің әлеуметтік медиа парақшаларын бақылайтын американдықтардың 53% бұл брендтерге көбірек адал екендігі анықталды. |
| Конверсияның жаңа мүмкіндіктері | Әлеуметтік желіде жасалған әрбір хабарлама конверсия жасауға мүмкіндік береді. Әлеуметтік желі маркетингінің көмегімен компаниялар жаңа клиенттерге қол жеткізуге болады. Әрбір орналастырылған хабарлама, сурет, бейне немесе түсініктеме біреудің әрекет ету мүмкіндігі болып табылады және кез-келген реакция сайтқа кіруге және сайып келгенде конверсияға әкелуі мүмкін. Брендпен кез-келген өзара әрекеттесу конверсияға әкелмейді, бірақ әрбір оң тәжірибе ықтимал конверсия ықтималдығын арттырады. |
| Брендке деген сенімділіктің артуы | Клиенттермен үнемі өзара әрекеттесу басқа клиенттер үшін белгілі бір артықшылық болып табылады. Пайдаланушылар өнімге немесе қызметке оң пікірлер қалдырған кезде, жаңа аудитория компанияға назар аударады және жаңартулар алу үшін бренд профиліне «жазылады». Әлеуметтік желілерде адамдар бренд туралы көп айтатын болса, жаңа аудиторияға бренд соғұрлым құнды әрі беделді болып көрінеді. Сонымен, егер тауар немесе бренд ірі ықпал етушілермен, блогерлермен өзара әрекеттесе алса, компанияның сенімі мен қол жетімділігі одан да жоғары болады. |
| Трафиктің жоғарылауы | Әлеуметтік медиасыз және басқа да онлайн платформаларсыз кіру трафигі брендпен таныс адамдармен және ұқсас іздеуді іздейтін адамдармен шектеледі. Әлеуметтік желі профилі – қолданушыны өз сайтыңызға тартудың тағы бір әдісі. Сондай-ақ, әлеуметтік желілерде қаншалықты сапалы контент орналастырылатын болса, соғұрлым көбірек аударымдар мен конверсиялар болатынын атап өткен жөн. |
| Маркетинг шығындарын азайту | Шынында да, шығындар үлкен болмауы мүмкін. Мысалы, Facebook пен Instagram-да мақсатты жарнамаларды іске қосу үшін аз бюджетпен қол жеткізуге болады. Шағын компаниялардың көп бөлігі тек әлеуметтік медиа-промоушенді сәтті пайдаланады. Бірақ ірі ұйымдар үшін шығындар айтарлықтай жоғары болуы мүмкін. |
| Тұтынушыны жақсы түсіну мүмкіндігі | Әлеуметтік медиа сонымен қатар тұтынушылардың өзін-өзі ұстауы, компанияға деген көзқарасы және оларды қызықтыратын нәрселер туралы құнды түсініктер береді. Мысалы, кәсіпорындар тікелей кері байланыс алу үшін пайдаланушылардың пікірлерін бақылай алады. Олар сондай-ақ мазмұнның әр түрін тексеріп, қай мазмұнның қызығушылық тудыратынын бақылай алады. Компания әртүрлі акцияларға негізделген конверсияларды өлшей алады және ақыр соңында табыс табу үшін тамаша үйлесімді таба алады. |
«Қазақстандағы маркетинг нарығының даму тенденциялары» атты зерртеуінде АСТ халықаралық маркетинг агенттігі түрлі 
компаниялардың маркетинг бөлімі арасында сауалнама жүргізген [4]. Соның қорытныдсы бойынша 14%маркетинг саласы маманы әлеуметтік желіні қолданбайды екен. Ал ең танымал әлеуметтік желі – Facebook болып шықты.
Сондықтан, әлеуметтік медиа маркетингті қолдану қазіргі заманғы компаниялар үшін қажеттілік екендігі айқын болады. Тұтастай алғанда, әлеуметтік медиа тұтынушылардың брендті қабылдауына айтарлықтай әсер етеді.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Akrimi, Y., & Khemakhem, R. «What Drive Consumers to Spread the Word in Social Media?» Journal of Marketing Research & Case Studies, 2012, p. 1–14.
- Mangold, W. G., & Faulds, D. J. Social media: The new hybrid element of the promotion mix. Business Horizons, 2009, p. 357–365.
- Kaplan, A. M., & Haenlein, M. Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 2010, p. 59–68.
- Қазақстандағы маркетинг нарығының даму тенденциялары https://kazakhstan.act-global.com/news/vos-2/
