Білім айнасы газеті Республикалық газет Төлегенова Фариза Болатбекқызы
Қ.И.Сәтпаев атындағы №7 мектеп-лицейі,
бастауыш сынып мұғалімі
Ойын — балалардың шынайы ойлап тапқан шындығына тез, еркін енуіне, өзіндік «Менің» қалыптастыруға және шығармашылыққа, белсенділікке, өзін — өзі дамытуға мүмкіндік береді. Ойын — әрқашан білім бола отырып, баланы білім алуға, еңбекке дайындайды. «Ойын» технологиясының мақсаты – оқушыларға жаңа білім-білік дағдыларын қалыптастыруды қамтамасыз ету, зерттеу жұмыстарына бағыттау. Ойын арқылы оқыту технологиясы – балама варианттарды таңдап алу негізінде қойылған міндеттерді шешу біліктерін қалыптастыратын әр түрлі ойындарды қолданудың жүйесі.
Ойын технологиясы:
-Қызығушылықты дамытып, қалыптастырады;
-Дұрыс сөйлеу дағдыларын қалыптастырады;
-Ұлттық ойын салт — дәстүрлерді білуге тәрбиелейді;
Қазіргі өркениетке ұмтылған қоғам талабына сәйкес, Қазақстан Республикасының дамыған елдерімен иық тіресіп тұру үшін, еліміздің болашағы мен қазіргі кезеңі үшін білімді, зерделі, өз бетімен іс — әрекет ете алатын, қоғамнан өз орнын таба алатын шәкірттерді дайындау ұстаздың міндеті. Мектептегі оқушы өмірінің көп бөлігі 40 минуттық сабақ кезінде өтеді. Міне, осы кезде оқушы тек білім алып қана қоймай шығармашылықпен зерттей білуге үйренуі керек. Білімді алуда іс — әрекетке үйренген баланың бойында алған білімі ұзақ уақыт сақталады және ол жұмыс істеуге, ізденуге, таңдауға үйренеді. Сол үшін ескі дәстүрлі сабақтан қашып, ең озық, тәжірибеден өткен технологиялардың бірінің тиімділігін сәйкес таңдау қажеттілігі туады. Біркелкі сабақ оқушыны зерігу мен жайбарақаттылыққа алып келеді. Ал зерігу болған жерде шығармашылыққа жол жоқ. Әрбір ұстаздың мақсаты — сабақ сапасын көтеру, түрлерін жетілдіру, сабаққа оқушының қызығушылығын арттыру. Сондай — ақ бүгінгі таңда елімізде оқыту мазмұны жаңартылып, сабақтарда озық технологияларды қолданудамыз.
Мен өз сабақтарымда ойын технологиясын қолданамын. Мысалы:
Ұсыныстар жасау. Кездейсоқ түрде мен оқушыға бір-біріне мүлдем қатысы жоқ үш сөз беремін. Мысалы, ілгіш, гүл, ағаш. Оқушы осы сөздерден сөйлем құрауы керек. Шығармашылық жауапты стандартты емес байланыстарды қамтитын жауап деп санауға болады. Мысалы: ағаш ілгішке ілулі тұрған орамал, ол гүл жапырақтарын тастағандай құлап түсті. Бұл жаттығуды топтарда емес, жеке орындаған дұрыс. Жаттығу күнделікті заттарға жаңа көзқарас қалыптастыруға көмектеседі, яғни әр түрлі жағдайларға басқа қырынан қарауға көмектеседі.
Ойларын басқаша білдіру. Мен оқушыға қарапайым сөз тіркесін ұсынамын. Мысалы: таң жаңбырлы болды. Түпнұсқа сөздерді қолданбай және сөйлемнің мағынасын бұрмаламай, оны қайта құруды сұраймын. Мұндай тапсырма шығармашылықты ғана емес, сөздік қорын, сөйлеу сауаттылығын дамытады.
Жоғарыда аталған екі жаттығуды сөздік-шығармашылық деп жіктеуге болады. Келесі, біз топтық ойындар туралы сөйлесеміз.
«Сурет» ойыны
Төменгі жол — мен балалармен суретті «бояуға» келісемін. Мысалы, пейзаж. Әр оқушы өзінің кім болатынын ойлайды: күн, ағаш. Бірінші оқушы шығып, ол кім екенін айтады (бұлт). Ол келесіде кім шығатынын таңдап алады да: «Сіз кімсіз?» Ол жауап береді.Әрекет соңғы адамға дейін жалғасады. Содан кейін әр оқушы суретте кім екеніне сәйкес нақты әрекетті бейнелейді. Бұл тапсырма актерлік шеберлікті дамытуға, ұяттан арылуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, бұл жаттығу сыныпты / топты жинауға, көшбасшы мен бөгде адамдарды анықтауға бағытталған.
Жағдайдан қалай шығу керек. Өмірдегі кез-келген проблемалық жағдайды елестетіп көріңіз. Мысалы, серуендеп жүргенде кроссовкаларыңыз жарылды дедік. Кімнің стандартты ойлайтынын (оларды шеберханаға апарыңыз) және кімнің басқаша, шығармашылықпен ойлайтынын (табанды шілтермен ораңыз) түсіну үшін балалармен проблеманың шешімін талқылаңыз. Бұдан әрі нәтижеге сәйкес қандай әдіс әр балаға сәйкес келетінін есте сақтай аламын.
Сәулетші
Оқушының сәулетші екенін елестетіп көрейік. Ол тапсырыс алды — үйдің жобасы. Параққа бір-біріне мүлдем қатысы жоқ бірнеше сөздер жазылған. Мысалы, бұлт, мысық, етік, шеңбер. Бұл сөздер клиенттің тілегі, оның жобада көрініс табуы мүмкін.Мүмкін үй бұлт тәрізді терезелері бар етік түрінде болады, ал көгалдарда мысық тәрізді субұрқақ пайда болады? Ең бастысы — қиялыңызды босатып, жасау. Бұл іс-әрекет оқушының визуалды және дизайнерлік қабілеттерін ашуға, сонымен қатар кеңістіктегі ойлауды дамытуға көмектеседі. Содан кейін мен оқушылардаң өз жобасын таныстыруды және жарнамалауын сұрай аламын. Бұл жағдайда шешендік өнер дамиды.
Сабақта ойындарды қолдану оқушылардың танымдық қабілеттерін, логикалық ойлауы мен сабаққа деген ынтасын дамытады.
