АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ

Омарова Алтынай Ерлановна
Ұлытау облысы, Жезқазған қаласы
КММ » № 11 Жалпы білім беретін мектебі»

 Аңдатпа. Мақалада ағылшын тілін оқытудың заманауи тенденциялары қарастырылады. Оқыту әдістеріндегі өзгерістерге назар аудара отырып, автор дәстүрлі оқыту тәсілдерінен заманауи онлайн платформаларға және оқытудың икемді форматтарына көшуді талдайды. Курстардың бейімделуіне, мультимедиялық ресурстарды пайдалануға және тілді практикалық қолдануға баса назар аударылады. Мақала сонымен қатар қазіргі білім берудегі мәдениетаралық оқыту мен геймификацияның рөлін талқылайды, олардың оқытудың мотивациясы мен тиімділігі үшін маңыздылығын көрсетеді.

Түйінді сөздер: адаптивті оқыту, гибридті курстар, онлайн оқыту, MOOС (Жаппай Ашық Онлайн Курс), тенденция, ELT, геймификация.

Кіріспе
Ағылшын тілі әлемдегі ең маңызды және сұранысқа ие тілдердің бірі екені бәрімізге мәлім. Ағылшын тілін заманауи оқыту әртүрлі факторлардың, соның ішінде технологияның дамуының, қоғамдық қажеттіліктердің өзгеруінің және ғылыми жаңалықтардың әсерінен айтарлықтай өзгерістерге ұшырайды. Бұл өзгерістер тілді меңгеру процесінің тиімділігіне әсер ете отырып, оқыту әдістерінің жаңа тенденцияларын қалыптастырады. Бұл мақалада біз ағылшын тілін оқытудың кейбір негізгі тенденцияларын қарастырамыз, сонымен қатар осы тенденцияларды растайтын авторлар мен әдеби дереккөздердің еңбектерінен мысалдар келтіреміз.

А. Смиттің «Ағылшын тілін оқытудың жаңа тәсілдері» атты мақаласынан мысал келтірсек: «Заманауи технологиялар ағылшын тілін заманауи оқытуда шешуші рөл атқарады. Duolingo және Babbel сияқты онлайн платформалар студенттерге кез келген уақытта тіл үйренуге, сондай-ақ жеке табыстар мен қателіктерді талдауға негізделген бейімделген оқыту әдістерін пайдалануға мүмкіндік береді.»

«Шет тілдерін оқытудың заманауи тәсілдері» кітабынан мысал (П. Иванов, 2020): «Соңғы жылдары оқу процесінде тілді іс жүзінде қолдануға баса назар аударылуда. Сөйлесу клубтары, тілдік серіктестермен алмасу және жобалық тапсырмалар студенттерді нақты жағдайларда ағылшын тілін белсенді қолдануға ынталандыратын оқу бағдарламаларының ажырамас бөлігіне айналады» [1].

Әлемде жалпы танылған тенденциялар мен соңғы жылдардағы статистикаға сүйенсек Азия елдерінде экономиканың, халықаралық сауданың және туризмнің дамуына байланысты ағылшын тіліне сұраныс артып келеді. Мысалы, Қытай, Жапония және Оңтүстік Корея сияқты Азия елдерінде ағылшын тілі кеңінен зерттелуде. Ал, көптеген Еуропа елдерінде ағылшын тілі бастауыш білім беру сыныптарынан бастап екінші тіл ретінде оқытылады. Германия мен Франция сияқты ағылшын тілі ресми тіл болып табылмасада тілді меңгеру деңгейі бәрібір жоғары.

ХХ ғасырдың аяғында ағылшын тілі шынайы лингва-франка болу жолында еді, яғни адамдар арасындағы қарым-қатынас үшін кеңінен қолданылатын ортақ тілге (немесе екінші) айналды [2].

Бұл мысалдар қазіргі авторлар мен зерттеушілердің ағылшын тілін оқытудағы негізгі тенденцияларды қалай қолдайтынын және осы салаға жаңа идеялар мен әдістемелер әкелетінін көрсетеді.

Әдістеме

Ағылшын тілі бірқатар себептерге байланысты 2024 жылында да үйренуге міндетті тілдердің бірі болып қалуда. Оған себеп болған бірнеше факторларды атап өтейік:

1. Халықаралық коммуникация тілі: ағылшын тілі іскерлік, ғылыми, саяси және мәдени салаларда қолданылатын халықаралық қауымдастықтағы негізгі коммуникация тілі болып табылады. Бұл әртүрлі елдер мен мәдениеттердегі адамдарға тиімді қарым-қатынас пен ынтымақтастыққа мүмкіндік береді.
2. Әлемдік бизнес және сауда: көптеген халықаралық компаниялар ағылшын тілін ресми байланыс тілі ретінде пайдаланады. Ағылшын тілін білу мансаптық өсуге және бизнес пен сауда саласындағы халықаралық мүмкіндіктерге жол ашады.
3. Білім және ғылым: ағылшын тілі-әлемдік білім беру ресурстарына қол жеткізудің кілті. Дүние жүзіндегі көптеген университеттер мен ғылыми орталықтар өз бағдарламаларын ағылшын тілінде жүргізеді. Ағылшын тілін білу студенттер мен ғалымдарға халықаралық алмасуларға, конференцияларға және ғылыми жобаларға қатысуға мүмкіндік береді.
4. Туризм және мәдениет: ағылшын тілі туризм мен мәдениет саласында кеңінен қолданылады. Ағылшын тілін түсіну саяхаттауды жеңілдетеді және саяхат кезінде әртүрлі мәдениеттегі адамдармен қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді.

5.Технология және интернет: технологиялық инновациялар мен интернет-ресурстардың көпшілігі ағылшын тілінде. Ағылшын тілін білу ақпараттық технологиялар саласындағы жаңа технологиялар мен ресурстарды тиімді пайдалануға және өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді.

YouTube бейне сабақтары және MOOC (Massive Open Online Courses) платформаларындағы курстар сияқты тегін және ашық білім беру ресурстарының пайда болуымен ағылшын тілін үйрену үшін сапалы білім беру материалдарына қол жеткізу оңайырақ болды. Әлемде және Қазақстанда тегін және ашық білім беру ресурстарына қолжетімділік айтарлықтай артып келеді. Жасанды интеллект пен машиналық оқыту алгоритмдерін қолдану материалдар мен сабақтарды әр оқушының жеке қажеттіліктері мен деңгейіне бейімдеу арқылы оқуды жекелендіруге мүмкіндік береді. Бұл ағылшын тілін тиімді және қарқынды үйренудің жаңа перспективаларын ашады. Мысалы, Coursera платформасындағы ағылшын тілі курстары әлемнің түкпір-түкпірінен, соның ішінде Қазақстаннан келген студенттер үшін жоғары сапалы оқу материалдарына тегін қол жеткізуге мүмкіндік береді.

     
Ағылшын тілін оқытудағы бұл үрдістер әлемде де, Қазақстанда да білім беру ортасындағы тұрақты өзгерістерді көрсетеді. Соның арқасында студенттер осы маңызды әлемдік тілді тиімді үйрене алады. Білім берудегі технологиялар мен инновациялардың дамуымен біз болашақта ағылшын тілін оқыту әдістерінде одан да көп әртүрлілік пен жақсартуды күте аламыз.

ELT материалдарының болашағы цифрлық трансформацияға, адаптивті технологияларға, геймификацияға, шынайылыққа, коммуникативті құзыреттілікке және деректерге негізделген бағалауға негізделген динамикалық және қызықты. Білім беру мамандары ретінде біз ағылшын тілін үйренушілердің дамып келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыратын материалдарды жасау үшін осы тенденциялар мен инновацияларды пайдалануымыз керек. Оқушылардың мүмкіндіктерін кеңейту және тілді тиімді меңгеруді жеңілдету үшін технологияны, педагогикалық түсініктерді және оқушыға бағытталған тәсілдерді пайдалана отырып, ELT болашағын бірге қалыптастырайық.

Практикада қолдану

Алдыңғы жылдардағы жалпыға бірдей танылған тенденциялар мен статистика негізінде әлемде ағылшын тілінде сөйлейтін халықтың пайызын әр түрлі елдер мен аймақтардағы ағылшын тілінің білім деңгейіндегі айырмашылықтарға және тілді меңгеру деңгейін анықтау үшін қолданылатын әртүрлі критерийлерге байланысты дәл анықтау қиын болуы мүмкін. Алайда, ағылшын тілін білетін әлем халқының пайызы айтарлықтай көп деп болжауға болады. Лингвистикалық және білім беру ортасы үнемі өзгеріп отыратындықтан, бұл тілді оқытуда жаңа тенденциялар пайда болуда. Бұл мақалада біз жалпы әлемде және Қазақстан аумағында ағылшын тілін оқытудағы ең маңызды, тиімді және жаңа тенденцияларды қарастырамыз.

Ең алдымен технологияның дамуымен және ғаламтордың қол жетімділігімен онлайн оқыту әлемде, сондай-ақ Қазақстанда барған сайын танымал бола түсуде. Duolingo, Babbel және Rosetta Stone сияқты онлайн оқыту платформалары курстар мен сабақтардың кең ауқымын және студенттерге ыңғайлы уақытта оқу мүмкіндігін ұсынады. Мысалы, Қазақстандағы Skyeng платформасы әлемнің кез келген нүктесінен ана тілінде сөйлейтіндермен оқыту мүмкіндігі бар онлайн-ағылшын тілі курстарының кең таңдауын ұсынады. Онлайн платформалар студенттерге өз қажеттіліктеріне сәйкес материалдарды таңдауға мүмкіндік беретін бейне сабақтар, аудиожазбалар, жаттығулар, тесттер және т.б. қоса алғанда, оқу материалдарының кең таңдауын ұсынады. Интерактивті сабақтар мен платформалық тапсырмалар студенттердің оқуға белсенді қатысуына ықпал етеді, сонымен қатар білім деңгейі мен оқу стиліне сәйкес жекелендірілуі мүмкін. Бүгінгі студенттер онлайн платформалардың арқасында бос уақытары болғанда тікелей үйінен ағылшын тілінде сапалы білім алудың бірегей мүмкіндігіне ие.

Жаңа тенденцияларға гибридті курстарды жатқызуымызға болады. Ол дегеніміз онлайн оқыту мен сыныптағы дәстүрлі сабақтарды біріктіру. Бұл модель студенттерге онлайн курстардың ыңғайлылығы және мұғаліммен және сыныптастарымен өзара әрекеттесу мүмкіндігі сияқты екі оқыту әдісінің де артықшылықтарын алуға мүмкіндік береді.

Қазіргі «қалыпты» деп саналатын әлемдік білім берудегі жаңа оқыту әдістеріне бейімделуге мәжбүрміз. Ол дегеніміз, сыныптағы күндізгі оқыту мен e-learning әдістерін біріктіретін жаңа гибридті білім беру. Оқушылардың небәрі 50%-ы дәстүрлі оқыту әдістерін қолданса, қалғандары басқа синхронды немесе асинхронды Whatsapp, Google classroom, telegram және басқа LMS сияқты оқу құралдарын пайдаланады [3].

Соңғы жылдары Қазақстанда да гибридті курстар танымал бола түсуде. Мысалы, кейбір білім беру мекемелері оқытудың максималды икемділігі мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін дәстүрлі сыныптық сабақтар мен онлайн сабақтардың комбинациясын ұсынады.

Адаптивті оқыту студенттердің қабілеттері мен қажеттіліктерін талдайтын және жекелендірілген материалдар мен тапсырмаларды ұсынатын технологиялар мен алгоритмдерді қолдануға негізделген. Бұл тәсіл студенттерге өз уақыттарын тиімді пайдалануға және ағылшын тілін үйренуде жақсы нәтижелерге қол жеткізуге көмектеседі. Әлемде адаптивті оқыту нормаға айналуда. Мысалы, «АЛГО» платформасы студенттердің ағылшын тілін үйренудегі нәтижелерін жақсарту үшін инновациялық бейімделген оқыту әдістерін пайдаланады.

Педагогикалық әдебиеттерде алғаш рет адаптивті мектеп ұғымыy Е. А. Ямбургтің еңбектерінде тұжырымдалған, ол денсаулықты сақтауды басты белгі деп санап және адаптивті мектепті балалардың физикалық, психикалық және моральдық денсаулығын қорғауға қабілетті мектеп ретінде қарастырады.

Оқытуда адаптивті тәсілді жүзеге асыру мұғалім мен оқушының өзара әрекеттесуін өзгертуді қажет ететіндіктен, мұғалімді жаңа кәсіби рөлге дайындау қажеттілігі туындайды. Оның мәні мынада: мұғалім тек пәндік оқытумен шектелмейді, сонымен қатар оқушыға өзінің жеке мәселелерін шешуге көмектеседі, оқушының жеке оқу маршрутын оқу нәтижелеріне және оның танымдық қызығушылықтарына байланысты таңдайды [4].

Әлемде және Қазақстанда геймификация, әсіресе жастар арасында ағылшын тілін оқытудың барған сайын танымал әдістеріне айналуда. Оқу ойындары тілге деген қызығушылықты арттыруға көмектеседі және оқу процесін қызықты әрі тиімді етеді. Мысалы, «Kahoot!»қазақстандық мектептер мен университеттерде ағылшын тілінде интерактивті сабақтар жасау үшін кеңінен қолданылады. «Kahoot!» ағылшын тілінде қызықты викториналар, сауалнамалар мен жаттығулар жасауға және ойнауға мүмкіндік береді. Бұл платформа студенттердің белсенді болуына ынталандыра отырып, ағылшын тілін оқытудың қызықты және тиімді әдісін ұсынады. Сыныпта ойналатын ойын түрлері де өте көп. Мысалы, карта ойындары: ағылшын тіліндегі суреттер немесе сөздері бар карталар жасау, оларды студенттер тиісті аудармалармен немесе анықтамалармен сәйкестендіруі керек. Бұл тілдің визуалды және лексикалық қабылдауын жақсартады; рөлдік ойындар: студенттерді топтарға бөлу және оларға ағылшынша сценарий беріп, рөлдерді тағайындау. Бұл сөйлесуге деген сенімділікті және шынайы тілдік жағдайларды дамытуға көмектеседі; викториналар мен конкурстар: ағылшын тілінде сөйлейтін елдердің әртүрлі тақырыптары, грамматикасы, лексикасы және мәдениеті бойынша сұрақтарды қоса алғанда, ағылшын тілінде викториналар өткізу. Бұл мотивацияны арттыруға және білімді игеруге ықпал етеді; сөйлеу дағдыларын дамытуға арналған ойындар: студенттерді ағылшын тілінде сөйлеуге ынталандыратын ойындар, мысалы, «20 сұрақ» немесе «Мен кіммін?» (Guess Who?), онда студенттер кейіпкерді болжау үшін сұрақтар қояды. Осындай ойын әдістерін қолдану материалды терең игеруге және қарым-қатынас дағдыларын дамытуға ықпалын тигізеді.

Ұсыныстар

Коммуникативті Құзыреттілікке назар аударыңыз: ELT материалдары коммуникативті құзыреттілікке көбірек көңіл бөлуге көшуде. Оқушылардың нақты өмірлік жағдайларда тілді тиімді қолдану қабілетін дамытуға баса назар аударылады. Шынайы диалогтар, рөлдік ойындар және интерактивті әрекеттер мазмұнды қарым-қатынасты дамыту үшін ELT материалдарына біріктірілген. ELT материалдарының болашағы сөйлеу және тыңдау дағдыларын дамытуға, сондай-ақ мәдени хабардарлық пен мәдениетаралық коммуникацияны дамытуға басым болуы керек.

Цифрлық трансформация және аралас оқыту: Цифрлық революция тілдерді оқыту мен үйрену тәсілін өзгертті. Дәстүрлі сыныптағы оқытуды онлайн компоненттермен біріктіретін аралас оқыту танымал болуда. ELT материалдары бетпе-бет оқыту мен цифрлық оқыту арасындағы үздіксіз интеграцияны жеңілдету үшін бейімделеді. Болашақта интерактивті онлайн платформаларды, мобильді оқыту қолданбаларын және оқушылардың белсенділігін арттыратын және жекелендірілген тілдік оқытуды қамтамасыз ететін виртуалды сыныптарды көбірек көреді.

Аутенттік және мультимодальды мазмұн:

Оқушылар шынайы мәтіндер, бейнематериалдар және аудиожазбалар арқылы нақты тілді қолдана алады. Аутенттік мазмұн оқушыларды табиғи тілмен таныстырып қана қоймайды, сонымен қатар мәдени түсіністік пен мәдениетаралық құзыреттілікке ықпал етеді. Сонымен қатар, мультимедианың әртүрлі формаларын біріктіретін мультимодальды мазмұн оқушыларға әртүрлі сезімдер арқылы тілмен қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді, түсіну мен тілдік өндірісті жақсартады.

Геймификациялау:

Геймификация оқушылардың ынтасы мен белсенділігін арттыру үшін ELT материалдарында көбірек қолданылуы керек. Бейдждер, көшбасшылар тақтасы және марапаттар сияқты ойынға негізделген элементтер тіл үйрену әрекеттеріне енгізілген. Тіл үйренуді қызықты және қызықты ете отырып, геймификацияланған ELT материалдары оқу тәжірибесін интерактивті және жағымды саяхатқа айналдырады. Гамификация салауатты бәсекелестікті, ынтымақтастықты және жетістік сезімін ынталандырады, осылайша оқушыларды табандылық пен табысқа жетуге ынталандырады.

Білім беру технологиясының жетістіктері деректерге негізделген бағалауға және ELT материалдарындағы кері байланысқа мүмкіндік береді. Оқушылардың үлгерімі мен үлгерімін бақылауға және талдауға болады, бұл мұғалімдер мен оқушыларға құнды ақпарат береді. Сөйлеуді тану бағдарламалық құралы сияқты автоматтандырылған бағалау құралдары айтылым және ауызша еркін сөйлеу туралы дереу кері байланыс бере алады. Деректерге негізделген бағалау және кері байланыс жекелендірілген оқытуды жеңілдетеді, бұл оқушыларға жетілдіру бағыттарын анықтауға және олардың тілінің дамуын тиімді бақылауға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Мақалада көрсетілген тенденциялар арқасында ағылшын тілін оқытудың заманауи әдістері интерактивтілікке, ойын тәсіліне және мультимедиялық ресурстарды пайдалануға баса назар аударады, бұл оқу процесін жастар үшін қызықты әрі тартымды етеді. Әлеуметтік байланыстар желісі мен тәжірибе алмасу арқылы жастар бір-бірін ынталандырып, ағылшын тілін білу және тәжірибе алмасу үшін қауымдастықтар құра алады. Жалпы алғанда, ағылшын тілі өмірдің әртүрлі салаларында кең таралуына, функционалдығына және маңыздылығына байланысты ұзақ жылдар әлемде сұранысқа ие тілдердің бірі болып қала береді.

2024 жылы онлайн оқыту білім беру саласындағы негізгі бағыттардың бірі болып қалуда. Сонымен қатар, онлайн қауымдастықтар мен форумдардағы басқа студенттермен және оқытушылармен қарым-қатынас және ынтымақтастық мүмкіндіктері арқылы ағылшын тілін оқыту барған сайын әлеуметтік сипатқа ие болуда. Оқытудың заманауи әдістері күнделікті жағдайларда тілді пайдаланып және ана тілінде сөйлейтіндермен қарым-қатынас арқылы практикалық қолдануға басты назар аударады. Тұтастай алғанда, 2024 жылы ағылшын тілін оқыту үрдістері жаһандық әлемде негізгі құрал ретінде ағылшын тіліне деген қызығушылықтың артуын қолдай отырып, тілді тиімді және тартымды үйренуге жаңа мүмкіндіктер ашады.

Ағылшын тілін оқыту тенденциялары технологиядағы, білім берудегі және әлеуметтік-мәдени ортадағы өзгерістерге бейімделіп дамуын жалғастыруда деп нақты айтуға болады. Ғаламтор пен онлайн білім берудің дамуымен ағылшын тілін оқыту қол жетімділігі және икемділігі, бұл тілдің таралуына және оның әлемде маңыздылығының артуына ықпал етеді. Маңыздысы, бұл тенденциялар оқу процесін ыңғайлы әрі қызықты етіп қана қоймайды, сонымен қатар білім мен мәдени алмасуды кеңейтуге жаңа мүмкіндіктер жасауда. Болашақта онлайн білім берудің одан әрі дамуын, оқытуды жекелендіруді және жаңа технологияларды біріктіруін күтуге болады, бұл ағылшын тілін үйренуге деген қызығушылықтың артуына және оның тиімділігін арттыруға көмектеседі. Осылайша, ағылшын тілін оқыту қазіргі уақытта және болашақта жеке және кәсіби дамудың негізгі элементі болып қала береді.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ
1. «Шет тілдерін оқытудың заманауи тәсілдері» кітабы. (П. Иванов, 2020)
2. The Practice of English Language Teaching 4th edition, p.3 (Jeremy Harmer)
3. Hybrid Learning as an Effective Learning Solution on Intensive English Programs in the New Normal Era. (Muhammad Nashir, Roudlotun Nurul Laili)
 4. ФУНДАМЕНТАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ №6 2004, 37-39 стр., «Адаптивный подход в обучении школьников» (В Русских Г.А.)

ТЕНДЕНЦИИ ПРЕПОДАВАНИЯ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА

Омарова Алтынай Ерлановна
КГУ «Общеобразовательная школа № 11»
Улытауская область, г. Жезказган

Аннотация. В статье рассматривается современные тенденции в обучении английскому языку. Обращая внимание на изменения в методах обучения, автор анализируют переход от традиционных учебных подходов к современным онлайн платформам и гибким форматам обучения. Особое внимание уделяется адаптивности курсов, использованию мультимедийных ресурсов и акценту на практическом применении языка. Статья также обсуждает роль межкультурного обучения и геймификации в современном образовании, подчеркивая их значимость для мотивации и эффективности обучения.
         Ключевые слова: адаптивное обучение, гибридные курсы, онлайн-обучение, MOOС (Массовый Открытый Онлайн Курс), тенденция, ELT, геймификация.

TRENDS IN ENGLISH LANGUAGE TEACHING 

Omarova Altynai Yerlanovna
KSU «Secondary school № 11»
Ulytau region, Zhezkazgan

          Abstract. The article discusses the current trends in learning English. It highlights the changes in teaching methods and analyzes the shift from traditional teaching approaches to modern online platforms and flexible learning formats. The article emphasizes the importance of adaptable courses and, the use of multimedia resources, and focuses on practical application of the language. It also considers the role of intercultural learning and gameplay in modern education and highlights their significance in motivating and effectively learning English.

          Keywords: adaptive learning, hybrid courses, online education, MOOC (Massive Open Online Courses), tendency, ELT, геймификация.