Құтыру

  Құтыру-бұл жұқтырған жануардың шағуынан кейін пайда болатын, жүйке жүйесінің ауыр зақымдануымен жүретін және әдетте өліммен аяқталатын жедел жұқпалы ауру. Бұл ауру адамдар мен жануарларға тән ең қауіпті аурулардың алғашқы бестігіне кіреді.

Егер жұқтырған жануар адамды тістеп алса немесе оның сілекейі теріге тиіп кетсе, адам құтыруды жұқтыруы мүмкін. Құтырудың тез таралу қаупі артады, әсіресе жұқтырған жануар адам денесінің жоғарғы бөлігін шағып алса. Халықтың аурудың өршуінің себебі көп жағдайда жедел медициналық көмектің болмауы, вакцинация кезінде тиісті талаптардың сақталмауы немесе емдеудің толық емес курсы болып табылады.

Табиғатта жазғы демалыс кезінде жабайы жануарлармен, соның ішінде кеміргіштермен байланыста болған кезде ерекше сақтық шараларын қолдану керек. Үй жануарларымен немесе табиғатта дұрыс емес мінез-құлық көбінесе әртүрлі асқынуларға, адамдардың денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін ауыр шағуларға әкеледі.

Жануарлар арасында құтырудың алдын алу шаралары жабайы жануарлардың тығыздығын реттеу; қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау; үй иттерін ұстау ережелерін сақтау (тіркеу, тұмсықтарды қолдану, байлау және т.б.); иттердің құтыруына қарсы жыл сайынғы міндетті профилактикалық иммундау. Профилактикалық иммундау курсы құтыру ауруымен кәсіби байланысты адамдарға (ит аулаушылар, аңшы — кәсіпшілер, ветеринарлық қызметкерлер және т.б.) жүргізіледі. Адамдарды немесе жануарларды тістеген иттерді, мысықтарды және басқа жануарларды иесі 10 күн бойы мамандардың бақылауымен тексеру және карантин үшін жақын маңдағы ветеринарлық емдеу мекемесіне дереу жеткізуі керек.
Спецификалық емес профилактика. Ең жақсы алдын алу шарасы-жараны жергілікті емдеу. Тістеген жерді дереу жұмсақ медициналық сабынның 20% ерітіндісімен мұқият тазалау керек. Терең тістеген жаралар катетер көмегімен сабынды сумен жуылады. Жараны тігу ұсынылмайды. Ең жақсы спецификалық профилактика-бұл антирабиялық иммуноглобулинмен немесе антирабиялық сарысумен пассивті иммундау, содан кейін белсенді иммундау (вакцинация). Пассивті және белсенді иммундау бір уақытта жүзеге асырылады, бірақ әртүрлі препараттарды бір жерге енгізу мүмкін емес.

Құтыруға қарсы вакцинация көрсеткіштері. Жалпы қайталама профилактика (вакцинопрофилактика) дереу басталады:

— құтырған, құтыруға күдікті немесе белгісіз жануарлардың терісі мен шырышты қабығының барлық шағуы, тырналуы, сілекейі;

— құтырған немесе құтыруға күдікті жануарлардың сілекейімен немесе миымен ластанған заттармен жараланған кезде;
— киім тістеген кезде, егер ол тістен зақымдалған болса;
— жіңішке немесе тоқылған киім арқылы шағу кезінде;
— шағу, сілекей және тырнау кезінде сау жануар жанасу кезінде, егер ол 10 күндік бақылау кезінде ауырса, өлсе немесе жоғалып кетсе;
— жабайы кеміргіштердің шағуымен;
— құтырумен ауыратын адамның терісі ашық немесе зақымданған жағдайда.
Үй жануарлары бар Алматы қаласының тұрғындары үй жануарларын ұстау қағидаларын сақтауға тиіс. Алатау ауданының санитарлық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының мамандары ветеринарлық клиникаларда үй жануарларын құтыруға қарсы уақтылы вакцинациялауға шақырады.

Алатау ауданының эпидемиологиялық қадағалау және
бақылау бөлімінің бас маманы     Макулбекова Г.А.