Білім айнасы газеті Республикалық газет 
Әсен Әсел Тиянаққызы
Нұр-Сұлтан қаласы,
С.Қ.Нұрмағамбетов атындағы
«Жас ұлан» республикалық мектебінің
информатика пәнінің мұғалімі
Қазіргі қоғамды ақпараттандыру процесіндегі басымдықтардың бірі — ақпаратты жинау, өңдеу, сақтау, тарату және пайдалану мақсатымен интеграцияланған әдістер, процестер және бағдарламалық-техникалық құралдар жүйесі болып табылатын білім беруді ақпараттандыру.
Ақпараттандырудың мақсаты — жаңа ақпараттық технологияларды: компьютерлік және телекоммуникацияларды қолдану арқылы зияткерлік қызметті жаһандандыру.
Ақпараттық технологиялар мыналарды ұсынады:
- оқу процесінде оқушылардың танымдық іс-әрекетін ұтымды ұйымдастыру;
- оқушының сенсорлық қабылдауының барлық түрлерін мультимедиялық контекстке қосып, интеллектіні жаңа концептуалды құралдармен жабдықтай отырып, оқытуды тиімді ету;
- әр адамға өзіндік білім беру жолын ұсынатын ашық білім беру жүйесін құру;
- әр түрлі қабілеттері мен оқу стилі бар балаларды белсенді оқыту санаттарына тарту;
- оқу процесін жекелендіруге және түбегейлі жаңа танымдық құралдарға бет бұруға мүмкіндік беретін компьютердің нақты қасиеттерін пайдалану;
- оқу процесінің барлық деңгейлерін жандандыру.
Білім берудің қазіргі даму кезеңі ғылыми-техникалық прогреске, білім беру ақпаратының қарқынды өсуіне байланысты бірқатар айрықша белгілермен сипатталады. Оқушылардың танымдық қызығушылығы мен жоғары танымдық белсенділігін жеке тұлғаның мақсатты дамуы үшін пайдалану қажет. Оқушылардың танымдық қызығушылығын қалыптастыру материалды саналы түрде игеру үшін іргелі маңызы бар.
Жобалық іс-әрекеттерді пайдалану, тұлғалық-бағдарлы оқыту, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ), көп деңгейлі және проблемалық оқыту, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын оятуға, білім беру және танымдық белсенділіктерін арттыруға көмектеседі. Жобалық іс-әрекеттерді ақы төлеу, ақиқаттық-бағдарлы қиту, ақпаратты-коммуникациялық технологиялар технологы (AКT), өсіп келе жатқан мәселелерді шешу, құштарлықтарды кеңейту және кеңейтуге байланысты көптеген мәселелерді шешуге болады.
Осы бағытта зерттеу жұмыстарын жүргізе отырып, компьютерлік технологияны қолдану арқылы оқушылардың танымдық белсенділіктерін жандандыруды және сол арқылы ақпараттық білімді орта мектеп пәндер курсымен біріктіруді ұсынамыз. Мұндай интеграция бізге қазіргі қоғамның талаптарына бейімделіп, тақырыпты тезірек қозғалтып, оқуға жаңа тәсілдер жасауға мүмкіндік береді.
Оқу процесінде компьютерді қолдану оқыту әдістерін мұғалімге ұсынылған басқа техникалық құралдарға қарағанда едәуір жақсартады. Оқу процесіне ақпараттық технологияларды енгізу айтарлықтай өзгереді оқытудың тиімділігін арттырады. Біріншіден, компьютер мұғалім сабаққа дайындалуда пайдаланатын ақпарат көздеріне қол жетімділікті айтарлықтай кеңейтеді.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) тиімді пайдалануға мүмкіндік беретін маңызды әдіснамалық принциптердің бірі — компьютерлік технологияны дәстүрлі түрде үйлестіру. Сабақта АКТ қолдану мақсатқа сай және әдіснамалық негізде болуы керек. Ақпараттық технологияларға, егер олар оқытудың басқа әдістерімен салыстырғанда, оқу процесінің жоғары деңгейін қамтамасыз етсе ғана қол жеткізуге болады. Компьютер көрнекі құралдар мен модельдердің көп бөлігін алмастыра алады (кейде олар өте көлемді және қолайсыз, сонымен қатар оқу құралдарының саны бүкіл сыныпты қамтамасыз ету үшін әрдайым жеткіліксіз).
Практикалық жұмысты ұйымдастыру кезінде компьютер тиімді көмекші болады. Үш өлшемді суреттермен жабдықталған электрондық оқулықтар кеңістіктік ойлауды дамытуға ықпал етеді. Компьютерлік модельдерді қолдану қиялды ойлауға және материалды жақсы игеруге ықпал етеді. Сабақтарда компьютерлік технологияларды жаңа материалды оқып-үйренуде, сабақта алған білім мен дағдыларды алғашқы шоғырландыру кезінде, дағдылар мен дағдыларды дамыту кезінде (жаттығу тесті), семинар барысында, сонымен қатар білімді бақылау мен түзету кезінде қолдануға болады.
Сабақ барысында слайдтарды қолдану дәстүрлі әдістермен салыстырғанда динамизмді, көріністі, ақпараттың жоғарырақ деңгейі мен көлемін қамтамасыз етеді. Сабаққа слайдтар дайындауда сіз электронды оқулықтарды, Интернеттегі ақпараттарды қолдана аласыз, сонымен қатар өз презентацияларыңызды жасай аласыз.
Егер сабақта жаңа материалды оқушылармен талқылау қажеттілігі туындаса, онда сіз компьютерлік презентацияны қолдана отырып әңгіме түрінде аралас сабақ өткізе аласыз. Презентация сізге бұл процесті көрнекі, айқын етуге мүмкіндік береді, білімді жүйелеуге, білімді сәтті игеруге ықпал етеді. Презентация слайдтарына сабақта материалды оқу дәйектілігіне сәйкес қажетті формулаларды, схемаларды орналастыруға болады. Білімдегі олқылықтарды дер кезінде жою және тақырыптың маңызды мәселелерін шоғырландыру үшін бақылау сұрақтары немесе тапсырмалар презентацияның соңғы слайдына орналастырылуы керек. Егер оқушылар сұраққа жауап бере алмаса, онда гиперсілтеме бар арнайы басқару батырмасын қолдана отырып, дұрыс жауап үшін ақпарат бар слайдты қайтаруға болады. Осылайша, оқушыларға қиын болған материалдарды қайталау қажет.
Мультимедия — технологиялар материалды дәйекті презентация түрінде құруға ғана емес, сонымен бірге тақырыптың жеке бөліктері арасында сызықтық емес қозғалыс жасау мүмкіндігін туғызады. Оқушылар өзіне ыңғайлы қарқынмен жұмыс істеуге мүмкіндік алады және оған қиындық туғызатын мәселелерге ерекше назар аударады. Қазіргі уақытта сіз көмекке мұқтаж оқушылармен жеке жұмыс жүргізе аласыз.
Осының арқасында оқушылар материалды өздеріне қажетті ретпен оқиды. Білімдердегі олқылықтарды жабуға көмектесетін және бағаны төмендету арқылы дұрыс емес жауап үшін жазаланбайтын оқу бағдарламасымен жұмыс жасай отырып, оқушылар оң эмоцияларға ие болады, бұл сәтті оқу үшін өте маңызды.
Сабақтарда компьютерлерді қолдану материалды игеруге ықпал етеді, пәнге деген танымдық қызығушылықтың артуына, оқуға деген ынтасы мен қабілетінің дамуына ықпал етеді, оқуға жеке көзқарас жасауға мүмкіндік береді және оқушылардың білімін объективті бағалауға мүмкіндік береді. Оқу процесін бақылау көрсеткендей, «әлсіз» оқушылар де АКТ-ны қолдана отырып сабақтарда белсенді жұмыс істейді.
Компьютерлік технологияны қолдану қабылдауды жақсартады, материалды игеруге және есте сақтауды жеңілдетеді және бірден оқушылардың бірнеше ақпараттық арналарына әсер етеді. Бұл оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттырады.
Ақпараттық технологиялардың басты құндылығы — бұл сізге мұғалімге де, оқушыға да қол жетімді шексіз мүмкіндіктері бар керемет сенсорлы интерактивті оқыту ортасын құруға мүмкіндік береді. Кәдімгі техникалық оқу құралдарынан айырмашылығы, ақпараттық технологиялар оқушыны көп біліммен қанықтырып қана қоймайды, сонымен қатар оқушылардың зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін, олардың жаңа білімді өз бетінше игеру қабілетін және әртүрлі ақпарат көздерімен жұмыс істеу қабілетін дамытады.
Оқу процесінде компьютер оқу нысаны бола алады, сонымен қатар оқытудың, оқу мазмұнын дамыту мен диагностиканың құралы бола алады, яғни. Оқу процесінде компьютерлік технологияны қолданудың екі мүмкіндігі бар. Оқу процесінде барлық осы бағыттарды бір уақытта қолдану маңызды. Олардың барлығының және бір уақыттағы өзара әрекеттестігі тек білім беру саласында ғана емес, сонымен бірге оқу-тәрбие үрдісінде де қоғам мектеп алдына қойған нәтижеге әкеледі.
Ақпараттық технологияны қолдану нәтижесінде оқушылардың білім сапасының динамикасы, оқу іс-әрекетіне деген ынтаның жоғарылауы байқалады.
Анықтамалық әдебиеттер:
- Б.Б. Аккуланова «Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы білім беру деңгейін котеру».
- Т. Мейірманқұлова Білім берудегі инновациялық технологиялар. Алматы, 2000 ж.
