Білім айнасы газеті Республикалық газет Уйсимбаева С.А.
Биология пәні мұғалімі
Астана қаласы
Элективті курс-оқушылардың әртүрлі танымдық қызығушылығын қанағаттандыратын, профильдің мазмұнын толықтыратын, оқу жоспарының жаңа элементі. Элективті курс кез келген тақырыпта болуы мүмкін, яғни жалпы білім бағдарламасының шекарасында жататын және одан тыс аймақта.
Заманауи білім берудің мақсаттары мен міндеттерін жаңғырту аясында, оның парадигмасы білім, білік пен дағдыларды жинақтау емес, оқушыларда метопәндік байланыстар мен тұтас дүниетанымды қалыптастыру, білім берудің маңызды жағы зерттеулер мен тәжірибелерге негізделген және ғылым мен оның нәтижелері туралы түсінік қалыптастыруға мүмкіндік беретін жаратылыстану – ғылыми пәндерді зерттеу болып табылады.
Қазақстанда 15 жастағы оқушылардың жаратылыстану – ғылыми пәндерге дайындығын зерттеу PIZA бағдарламасымен 2009 жылдан бер жүргізіліп келеді. Нәтижелер өте алаңдатарлық болды: жаратылыстану пәндері бойынша оқу деңгейінің төмендігі және соңғы үш жылда аз ғана жақсару байқалды.
Дегенмен, жаратылыстану циклінің пәндерін зерттемейінше тұтас дүниетанымның қалыптасуы туралы айту мүмкін емес.
Бұл пәндер балалардың салауатты өмір салтын ұстануға, денсаулық мәдениетін қалыптастыруға деген қажеттілігін қалыптастыру аспектісінде де маңызды, өйткені бағдарламаның маңызды бөлімі адам денсаулығына арналған. Мектеп оқушыларына жалпы биологиялық білім беруде маңызды орын алатын «Адам және оның денсаулығы» бөлімі ерекше әлеуметтік жүкті көтереді.
Өкінішке орай, 15 жыл бойы мектепте биологияны оқытудың нәтижесінде байқағаным оқушылар арасында бағдарламаның бөлімдеріне ең үлкен мотивация, әрине, «Адам анотомиясы, физиологиясы» бөліміне қатысты туындайтынын айта кету керек. Бұл бөлім оқушыларға жақынырақ және олар қызығушылықпен,оңай игереді, өйткені балалар өздерінің «Менін» тану үшін бұл бөлімнің маңыздылығын түсінеді.
Осыған байланысты, әсіресе, 9-сыныпта бейіндік дайындық аясында анатомия мен физиологияны тереңдетіп оқытатын курсын құру қажеттілігі туындайды, оның аясында адамға бағытталған бағдардың жалпы биологиясы зерттелуі керек.
Биология курсының бағдарламасының өзектілігі-бұл оқушылардың өзін және қоршаған әлемдегі орнын түсінуге деген қызығушылықты қалыптастыруға ықпал ететіндігінде.
Адамның өзін-өзі тануы-өзіне және қоғамға пайдалы бола алатын кемел тұлғаны қалыптастырудың ажырамас бөлігі.
Бағдарлама адам анатомиясы мен физиологиясын тереңдетіп оқытумен қатар, психологиялық денсаулық мәселелерін және ХХ және ХХІ ғасырдағы адамдардың ең қорқынышты «жауын» – стрессті жеңу мәселелерін қарастырады, бұл балаларға өмірде және 9 және 11 сыныптарда қорытынды аттестаттауға дайындық кезінде қажет.
Адамның функционалдық сауаттылығының негізі мектеп түлегінің қамтамасыз ететін операциялар жүйесін (оларды қолдану шарттарымен) меңгеруі болып табылады:
а) денсаулықты, еңбекке қабілеттілікті тікелей сақтау,
б) өзін-өзі сақтауға ықпал ететін күнделікті қажеттіліктер,
в) отбасы мүшесі мен бала тәрбиешісінің функцияларын орындау,
г) қоғамдық және саяси қатынастарға байланысты функцияларды орындау,
д) әртүрлі ақпарат көздерінен білім алу,
е) кәсіби біліктер мен дағдыларды игеру және жетілдіру, өзінің кәсіби мүмкіндіктерін бағалау.
Элективті курс бағдарламасын оқу оқушыларға өз денесін тануға, қажетті заманауи санитарлық-гигиеналық дағдылармен қарулануға мүмкіндік береді, физикалық, психикалық және әлеуметтік денсаулықты қалыптастыруға, қорғауға, нығайтуға және дамытуға танымдық көзқарастың қалыптасуына ықпал етеді және мамандықты мағыналы таңдауға, дайындалуға көмектеседі. Бағдарлама жалпы және кәсіптік білім беру арасындағы сабақтастықты да қамтамасыз етеді.
