Оралхан Бөкей шығармашылығы

Әлиқызы Әлия,
Ақмола облысы, Қосшы қаласы
№3 жалпы орта білім беретін мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Оралхан Бөкей шығармашылығы

 Аннотация
Оралхан Бөкеев (1943 — 1993) — 20 ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанның әйгілі және танымал жазушыларының бірі. Оның есімі қалың оқырманға жақсы таныс, кітаптары неміс, словак, болгар, ағылшын, венгр, араб, қытай, жапон тілдерінде, сондай-ақ бұрынғы кеңестік республикалардың (орыс, украин) тілдерінде жарық көрген.

Аннотация
Оралхан Бокеев (1943 – 1993) – один из известных и популярных писателей Казахстана второй половины ХХ века. Его имя хорошо известно многим читателям, его книги издавались на немецком, словацком, болгарском, английском, венгерском, арабском, китайском, японском языках, а также на языках бывших советских республик (русском, украинском).

 Аnnotation
     Oralkhan Bokeev (1943 – 1993) is one of the famous and popular writers of Kazakhstan in the second half of the twentieth century. His name is well known to many readers; his books have been published in German, Slovak, Bulgarian, English, Hungarian, Arabic, Chinese, Japanese, as well as in the languages of the former Soviet republics (Russian, Ukrainian).

      «Ең керемет нәрсе — есте сақтау. Қазір өмір сүргендерге керек, бізден кейінгілерге де керек болады. Әйтпесе, адам өзіне берілген жолдан өткеннен кейін не қалады?.. Ертең өзімізден қандай естелік қалдырамыз?
(О.Бөкеевтің күнделік жазбаларынан)
     Жазушы Ө.Бөкеевтің жеке әңгімелерімен етене таныса отырып, оның шығармашылығы мен туған жері – Шығыс Қазақстан облысының Катонқарағай өңірі арасындағы терең байланысты байқадық. Бұл өлкенің табиғаты мен адамдары оның шығармаларының негізгі көзі болды. О.Бөкеевтің басты кейіпкерлері көбінесе автордың өз басынан кешкен ойлары мен басынан кешкендерін көрсетеді. Жазушының таңдаулы шығармаларының бірі – «Бұғы адам» романтикалық әңгімесі осындай. Табиғи, табиғи тұлғаның бөтендік пен индивидуализм психологиясына бұлтартпас қарсылық көрсетуі О.Бөкеев шығармашылығында ерекше өрбіген. Адам – марал, Ақтан – ең жақсы гуманистік қасиеттердің, тектіліктің, тазалықтың, адалдықтың, адалдықтың, табиғатқа деген сүйіспеншіліктің көрінісі. Табиғатты терең қабылдайды, қастерлейді, жазушы өз кейіпкеріне ой толғау, көркем табиғат сыйлайды. Табиғаттың жай-күйіне қоғам қатты ренжігенімен, бүкіл ауылдың облыс орталығына қоныс аударуы одан бетер ауырлай түседі. Адамдарсыз, тау адамының болуы, тайга өзінің табиғатының бір бөлігін жоғалтқандай. Жалғыздық – Ақтанның тынымсыз ойының себебі мен факторы, оның жан дүниесіндегі тереңдеп бара жатқан психологиялық процесс. Ақырында психологиялық жік-жікке келеді – адам – киік пен адам айтысқа түседі де, ешкім жеңе алмайды, адам өркениеттің артықшылығын дәлелдей алмайды, киік жалғыз, жабайы дегенді ақтай алмайды. өмір. Бұл дилемма шешілмейтін сияқты, бірақ әзірге ғана.

Оралхан Бөкейдің таңдамалы шығармаларынан сыр шертсек
О. Бөкейдің таңдамалы, танымал шығармалары.
«Қамшыгер» (1970), «Үркер» (1971), «Қайдасың, қасқа құлыным?» (1973), «Мұзтау» (1976), “Ән салады шағылдар” (1978), “Үркер ауып барады” (1981), “Біздің жақта қыс ұзақ” (1984) повестер мен әңгімелер жинағының авторы. “Өз отыңды өшірме” (1983), «Атау кере» (1991) романдары мен «Құлыным менің» (1986), «Өнерге өлердей-ақ ғашық едім» (1995) пьесалар жинағы жарық көрген. Танымал пьесалары қазақ және одақтық театрларда сахналануда. О. Бөкей шығармалары желісінде «Кісікиік» (1985), «Сайтан көпір» (1986) фильмдері түсіріліп, «Кербұғы» әңгімесіне балет спектаклі қойылған (1986).

Оның «След молний» (1978 ж), «Поющие барханы» (1981 ж.), «Крик» (1984 ж.), «Поезда проходят мимо» (1985 ж.), «Человек — Олень» (1987 ж.) повестер мен әңгімелер жинағы орыс тіліне аударылған.

О. Бөкей кітаптары – оның туған жерге деген сүйіспеншілігін аңғартады. Ол жер – республиканың шығысында орналасқан керемет өлке. Оның кітаптары неміс, словак, болгар, ағылшын, венгр, араб, қытай, жапон және ТМД халықтары тілдерінде жарық көрген.

Қорыта келе, жазушы шығармаларында реализм, романтика, характер көп. Жазушы көптеген шығармаларында өмір шындығын, объективті аспектілерін талдап, өзі таңдаған рухани-адамгершілік мұраттарға сүйенеді. Жазушы шығармаларының екі жақтылығы даусыз. Шығармаларының басты ерекшелігі – романтикалық образдар мен реалистік образдардың бір-біріне қайшы келмейтіндігі.

Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Әңгімелер. Оралхан Бөкей. – Т.3. – Алматы: Ел Шежіре, 2013. – 384 б.
2.Қабдолов З.Сөз өнері: оқулық. – Алматы, 2002. – 360 б.