Білім айнасы газеті Республикалық газет Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы
С.Сапарбеков атындағы №125 орта мектеп
Талаббаева Райхан Алхайдаровна
Жеке тұлғаның қалыптасуын ол өмір сүретін қоғамнан, ол кіретін қатынастар жүйесінен бөлек қарастыруға болмайды. Тұлғааралық қатынастардың әмбебаптығы оларды жан-жақты зерттеу объектісіне айналдырады және болашақта олардың психологиялық түзетуі қажет болуы мүмкін.
Осы мәселе бойынша ғылыми-практикалық әдебиеттердегі теориялық талдауға сүйене отырып, келесі тұжырымдарға келдім,
жастар кезеңінде екі кезеңді бөліп көрсету әдетке айналған:
➢ жастардың бірінші кезеңі тәуелсіз өмір жолына дайындықпен сипатталады;
➢ екіншісі – өнімді жұмысқа қатысу және алған білім мен кәсіби дағдыларды пайдалану, жеке тұлғаның шеберлігі мен адамгершілік қасиеттерін одан әрі жетілдіруге ұмтылу.
Жастар кезеңіндегі негізгі үрдістердің бірі — Ата-аналармен, мұғалімдермен және жалпы ақсақалдармен қарым-қатынасты тең немесе аз дәрежеде құрдастарына қайта бағыттау.
Жасөспірім кезіндегі қарым-қатынас психологиясы екі қажеттіліктің бір-біріне қарама-қайшы араласуы негізінде құрылады: оқшаулау (жекешелендіру) және аффилиация, яғни белгілі бір топқа немесе қауымдастыққа қосылу. Оқшаулау көбінесе үлкендердің бақылауынан босатылудан көрінеді. Алайда, ол құрдастарымен қарым-қатынаста әрекет етеді. Жұмыс барысында біз психокоррекцияның жалпы мақсаты адамның ойлау мен мінез- құлқын бақытты және нәтижелі болатындай етіп өзгертуге көмектесу екенін анықтадық.Психокоррекциялық әдістерді жүзеге асыруда адамға әсер етудің ең қол жетімді құралдарының бірі психикамен жұмыс істеудің әдемі және нәзік құралы болып табылатын «Метафора» ерекше маңызды.
Кедергісіз әсер етудің бұл идеалды әдісінің негізгі мәні — метафора бейсаналыққа бағытталған, адамның сыни аналитикаға деген әдеттегі бейімділігін блоктайды. Сонымен қатар, метафорамен жұмыс кез-келген адамның таныс тәжірибесі болып табылады, өйткені туылғаннан бастап және өмір бойы ертегілер, астарлы әңгімелер, аңыздар қатар жүреді, онда метафора әлемнің объектілері мен құбылыстары арасындағы күтпеген байланыстарды ашуға ықпал етеді. Ертегілер мен аңыз әңгімелер мектеп оқушыларының ой-өрісін, қиялын жетілдіріп, , ойлау мен шығармашылық қабілетін дамытып, жалпы адамгершіліктік құндылықтарды бойына саналы түрде өздігінен сіңіруге септігін тигізеді. Сонымен қатар баланың сөздік қорын да молайтуда қызметі өте зор. Ал сөздік қоры мол, салт-дәстүріміз бен тәлім-тәрбие тұнып тұрған аңыздар мен шығармаларға қанығып өскен бала — білімнен де, тәрбиеліліктен де алға озбаса артта қалмасы анық. Ақыл-ойдың тұнығын жиған, ой-өрісі кең, қиялы шыңдалған баланың өзіндік пікірі де, қоғам өміріндегі орны да өнегелі болмақ.
Балаға кішкене күнінен ертегі, аңыздарды бойына сіңіріп өсірер болсақ, адамдардың қарым-қатынасында орын алатын әртүрлі жағдаяттарға, оны шешу жолдарына өзіндік ой туғызып саралап үйренген жас өскелең нағыз қайшылық туындайтын кезең жасөспірім шағында білімі мен ойында түйген адамгершілік құндылықтарына сүйене отырып, кез-келген қиын қарым-қатынастан, кедергілерден оң шешім тауып шығатын болады. Ал уақытында шешілген түйін одан кейінгі кезеңдер мен жағдаяттарға тек игерілген тәжірибе болатыны сөзсіз.
