Білім айнасы газеті Республикалық газет Трусбаева Гулсим Сакеновна
Алматы қаласы, Алмалы ауданы
КМҚК №188 бөбекжай-балабақшасының
меңгерушісі
«Балабақшада жазғы шынықтыру-сауықтыру шараларын ұйымдастыру мүмкіндіктері»
Балабақшада жазғы шынықтыру-сауықтыру шараларын ұйымдастыру мүмкіндіктері
«Жазғы сауықтыру жұмыстарын ұйымдастыру» мектепке дейінгі білім беру мекемесінің аудандық әдіскерлер мен тәрбиешілерге арналған әдістемелік ұсыныстар
- «Мектепке дейінгі мекемелерде жазғы сауықтыру жұмыстарын ұйымдастыру»
Жаз – балалардың денсаулығын сақтау мен нығайтуға, олардың жан-жақты дамуына жағдай жасауға қолайлы уақыт. Психикалық және физикалық дамуына қолайлы кез. Баланың өсіп келе жатқан және дамып келе жатқан ағзасы қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсеріне өте сезімтал. Білім беру үдерісінің барлық қатысушыларын қамтитын мектепке дейінгі мекемеде жазғы сауықтыру жұмыстарын сауатты ұйымдастыру тәрбиеленушілердің дене және психикалық денсаулығын нығайтуға, олардың танымдық қызығушылығын дамытуға, сондай-ақ балалардың жазғы демалысын ұйымдастыру саласындағы ата-аналардың құзыреттілігін арттыруға кең мүмкіндіктер береді.
Жазғы сауықтыру кезеңіндегі жұмыстың мақсаттары мен міндеттері
Мақсаты:
Балалардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, олардың физикалық және психикалық денсаулығын сақтау және нығайту.
Міндеттері:
- Балалардың өмірін қорғауды және денсаулығын нығайтуды, сырқаттанушылық пен жарақаттанудың алдын-алуды қамтамасыз ететін жағдайлар жасау.
- Дербестікті, бастамашылдықты, білуге құштарлықты, танымдық белсенділікті дамытуға бағытталған іс-шаралар жүйесін жүзеге асыру.
- Жаз мезгілінде балаларды педагогикалық, тәрбиелік, сауықтыру мәселелері бойынша ата-аналарға білім беру.
- Жазғы сауықтыру жұмыстарын ұйымдастыруда тәрбиешілердің құзыреттілігін арттыру, мектеп жасына дейінгі балалардың жазғы демалысын ұйымдастырудың сапасын жақсартуға тәрбиешіледің ынтасы.
Білім беру бағыттарының бағыты
- Дайындық жұмыстарын ұйымдастыру. Бірінші маусымнан бастап қаланың мектепке дейінгі мекемелері жазғы режимде жұмыс істей бастайды. Ол үшін педагогикалық және медициналық қызметкерлер дайындық жұмыстарын жүргізуі керек. Тәрбиешілер әр жас тобына сәйкес әзірлеуі керек: — күн тәртібі; — медициналық қызметкерлерге сабақ кестесі ұсынылады: — денсаулығына байланысты арнайы режимге, күшейтілген тамақтануға мұқтаж балаларды анықтай отырып, барлық балаларды тексеру; — әр жас тобындағы балалардың жағдайын, денсаулық жағдайын ескере отырып, шынықтыру жүйесін дамыту.
- Балалардың жан-жақты дамуына жағдай жасау.
— Жылы мезгілге сәйкес күнделікті режимге көшу: Балаларды балабақша аумағында қабылдау, серуендеу – 1-2 сағат, ұйқы – 3 сағат, таза ауада тәрбиелік іс-шаралар; магнитофонның, музыкалық фонға арналған музыкалық орталықтың болуы.
— Су-ауыз су режимін ұйымдастыру: Шәйнектің, салқындатылған қайнаған судың, бір реттік шыныаяқтардың болуы.
— Шынықтыру процедураларын ұйымдастыру: Қол мен аяққа арналған жеке сүлгілердің болуы; жамбас, суару ыдысы; тамақ пен тамақты шаюға арналған жеке шыныаяқтар.
Шынықтыру шаралары
— Ауа ванналары: Барлық жас топтары (күн сайын жылы мезгілде).
— Серуендеу: Барлық жас топтары (күн сайын).
— Құм мен шөпте жалаңаяқ жүру: Барлық жас топтары (күн сайын жылы мезгілде).
— Кең көлемде жуу: Барлық жас топтары (күнделікті).
— Аяқ жуу: Барлық жас топтары (күн сайын).
- Жазғы серуендерді ұйымдастыруЖансыз табиғатты бақылауды ұйымдастыру.
Ауа-райының өзгеруін бақылау.
Ересек мектеп жасына дейінгі балалар өздерінің «ауа-райы» сөздіктерін байытуды және бекітуді жалғастыруда. Біз олардың сөйлеуінде эпитеттерді, бейнелі сөз тіркестерін белсенді қолдана отырып, ауа-райын дәл сипаттауға тырысуымыз керек.
Жазғы сөздік: ыстық — ыстық — қуыру — ыстық күн — күн ыстық пісіреді — пештегідей ыстық.
Жазғы жаңбыр — оның көктемгі, күзгі жаңбырдан айырмашылығы неде? Неліктен кейде жазғы жаңбырды саңырауқұлақ деп атайды?
Жазғы аспан: оның түсі қандай? Кейде ол ашық көк, ал кейде бұл көгілдір түс бозарған, бозарған болып көрінеді. Неге? Мүмкін, жаздың ашық және ыстық күнінен аспан сөніп қалған шығар, мата қалай сөнеді?
Бұлттар: балалар бұлттардың пішіні туралы қиялдауға, жануарлар немесе өсімдіктер әлемінен оның аналогтарын табуға әрқашан қызығушылық танытады. Балалардың өз сөзінде қолданатын қызықты сөздері мен бейнелі өрнектерін көтермелеу қажет.
Тағы да сұрақ қою қисынды: жазда неге сонша ыстық, ал қыста, керісінше, суық?
Топырақ өсімдіктерге — ағаштарға, бұталарға, шөптер мен гүлдерге қажет, өйткені олардың барлығы тамақ — ылғал мен қоректік заттарды осыдан алады. Ал егер ол өте ыстық және құрғақ болса, топыраққа не болады? Бұл өсімдіктерге қалай әсер етеді? Жаңбыр жауғанда немесе суарғыштан суарғанда топырақ қандай болады? Неліктен топырақты қопсыту керек? Бұл сұрақ адамнан басқа жазда күннің ұзақтығын бақылаумен сәйкес келеді.
Құстарды бақылау.
Әр түрлі құстардың әдеттерін бақылау баланың ізденімпаздығына көп нәрсе береді.
Мұндай белгі бар: егер қарлығаштар төмен ұшса, онда жаңбыр жауады. Ал неге? Қарапайым түсініктеме бар екен. Жаңбыр жауар алдында ауа ылғалмен қаныққан, ауырлап кетеді. Жәндіктер — қарлығаштардың негізгі қорегі – жерге төмен түседі. Сондықтан қарлығаштар жәндіктермен бірге жерге түсіп, өз тамақтарын алуы керек.
Құстардың балапандарын қалай тамақтандыратыны да қызықты. Әрине, балалар балапандарды өздері көрмейді, өйткені ұялар жеткілікті биіктікте орналасқан. Бірақ содан кейін олар ұяның жанында үнемі қыдырып жүрген ересек құстардың балапандарына тамақ әкеліп жатқанын бақылай алады.
Жәндіктерді бақылау.
Балаларға көбелектердің гүлдерден балшырындарды сабан арқылы ұзын тұмсықтарымен сорып жатқанын көру қызықты болады. Көбелектердің қанаттарында өте әдемі өрнек бар — бұл табиғат жаратқан ең әдемі өрнектердің бірі. Бірақ көбелектерді қанаттарынан ұстау мүмкін емес, өйткені олар нәзік тозаңмен жабылған, оны оңай сүртуге болады, содан кейін көбелек ұша алмайды.
Балаларға көбелектер аталық безді, содан кейін өсімдіктердің жапырақтарын жейтін осы аталық бездерден шынжыр табандар шығатынын түсіндіруге болады. Кейінірек шынжыр табандар іштен шыққан жіпке оралып, қуыршақтарға айналады, ал көбелектер қуыршақтардан қайта пайда болады. Қоңыздарды бақылай отырып, балаларға олардың құрылымында ортақ қасиеттерді анықтауға көмектесіңіз: 6 табан және 4 қанат.
Құммен тәжірибелер.
Құрғақ құмның негізгі қасиеттерінің бірі — ағындылық. Оның да өзіндік формасы жоқ: формасы орналастырылған әрбір жаңа ыдысқа қарай өзгеріп отырады. Ал құм суланса не болады? Сонда ол сусымалы болудан қалады. Ылғал құмнан пирожныйлар жасауға, құм қалыптарын пайдаланып әр түрлі фигуралар жасауға болады.
«Шашыраңқы құм»
Мақсат. Дисперсті құмның қасиетін анықтау. Материалдар. Елеуіш, қарындаш, кілт, құм, науа. Процесс. Құрғақ құм алаңын тегістеңіз. Құмды електен бүкіл бетке біркелкі құйыңыз. Қарындашты қысымсыз құмға батырыңыз. Құмның бетіне ауыр зат қойыңыз (мысалы, кілт). Құмдағы заттан қалған іздің тереңдігіне назар аударыңыз. Енді науаны шайқаңыз. Кілт пен қарындашпен ұқсас әрекеттерді орындаңыз. Қарындаш сызылған құмға шашыраған құмға қарағанда шамамен екі есе тереңірек батырылады. Ауыр заттың ізі шашыраңқы затқа қарағанда лақтырылған құмда айтарлықтай айқынырақ болады.
Сумен тәжірибелер.
Бояуларды суда еріту тәжірибелері балаларға қызықты. Олар суға бояу неғұрлым көп қосылса, оның түсі соғұрлым қарқынды болатынын көреді. Ал бұрыннан бар ерітіндіге басқа түсті бояуды қосу күтпеген реңктер береді, олар арқылы балалар атауларды ойлап табуға қуанышты болады.
Сумен тәжірибе жасай отырып, балалар судың өзіндік формасы жоқ екеніне, бірақ ол құйылған ыдыстың формасын алатындығына көз жеткізеді.
Егде жастағы мектеп жасына дейінгі балалар әртүрлі ыдыстардың көлемін салыстыра отырып, өлшеуіш шыныаяқпен тәжірибе жасай алады. Бұл біреулер үшін «Шартты өлшеммен өлшеу» тақырыбын, ал басқалары үшін осындай өлшемдердің пропедевтикасын жақсы бекітуге айналады.
Судың мөлдірлігі.
Мақсаты: Балаларды «таза су мөлдір», ал «лас су мөлдір емес» деп жалпылауға баулу.
Барысы: Екі банка немесе стакан су мен ұсақ батып бара жатқан заттар жиынтығын (малтатастар, түймелер, моншақтар, тиындар) дайындаңыз. Балалардың «мөлдір» ұғымын қалай меңгергендігін анықтау: балаларды топтан мөлдір заттарды (әйнек, терезедегі әйнек, аквариум) табуға шақыру. Тапсырма беру: құмырадағы судың да мөлдір екендігін дәлелдеу (балалар құмыраға ұсақ заттарды салсын, сонда олар көрініп тұрсын). Сұрақ қою: «Егер сіз жердің бір бөлігін аквариумға салсаңыз, су бұрынғыдай мөлдір бола ма?». Жауаптарын тыңдаңыз, содан кейін – тәжірибе жүзінде көрсетіңіз: жердің бір бөлігін стакан суға батырып, араластырыңыз. Су лайланып, лайланып кетті. Мұндай суға түсірілген заттар көрінбейді. Талқылау. Балықтарға арналған аквариумда су әрдайым мөлдір бола ма, неге ол лайланып кетеді. Өзендегі, көлдегі, теңіздегі, шалшықтағы су мөлдір ме? Қорытынды: Таза су мөлдір, ол арқылы заттар көрінеді; бұлтты су мөлдір емес.
Табиғаттағы су айналымы
Материалдар: үлкен пластикалық ыдыс, кішірек банка және полиэтилен пленка.
Барысы: Ыдысқа аздап су құйып, пленкамен жауып, күн сәулесіне қойыңыз. Күн суды қыздырады, ол буланып, көтеріле бастайды, салқын пленкада конденсацияланады, содан кейін банкаға тамшылайды
Дене шынықтыру-сауықтыру жұмыстарын ұйымдастыру білім беру балалармен жұмыс.
Мекеменің барлық ұжымының денсаулығын сақтау, мақсатты, жүйелі түрде жоспарланған жұмысының жұмыс істеуі келесі оң нәтижелерге әкеледі:
- Жазғы сауықтыру кезеңінде балалардың аурушаңдығын төмендету.
- Балалардың жарақаттануы мен улану жағдайларының болмауы.
- Балалардың физикалық, психикалық денсаулығының деңгейін арттыру.
- Дене шынықтыру-сауықтыру жұмыстарының тиімділігін арттыру.
Жазғы сауықтыру эстафета ойындары
