Құрақтың түрлері мен жасалу жолдары. Жұлдызша құрағы. Қалыбаева Анар

І. Сабақтың мақсаты: 1. Өткен сабақтардағы құрақ құрау туралы алған білімдерін дамыту. Жұлдызша құрағының үлгісін дайындау, құрау технологиясын, түс үйлесімдерін үйрету.

2. Оқушыларға атадан балаға мұра болып келе жатқан құрақ құрау өнерін қызықтыра отырып, заман талабына сай түрлендіріп, әрлендіріп, жасауды меңгерту.
3. Қолөнерді сүюге, үй тапсырмасын сәндендіре білуге, оны жасауда төзімді, талғамды, білікті және іскер болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас және жаңа сабақты меңгерту сабағы.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, топпен жұмыс, сөзжұмбақ шешу, әңгімелесу, ойын түрінде, сарамандық.

Пәнаралық байланыс: тарих, геометрия, сурет, логика, эстетика, қазақ тілі.

Көрнекілігі: көрме, эскизді плакаттар, буклет, нұсқау карта, ойын түрлері, үлгілер, құрақ көрпеше, сөзжұмбақ.

ІІ. Сабақтың барысы: (1-2 мин).   1. Ұйымдастыру

• Кезекші, сабақта кім бар, кім жоғын айта ғой (түгенделді, жоқ оқушыларды сынып журналына белгілеу, себепті, себепсізін, мүмкін болса, анықтау).2. Үй тапсырмасымен жұмыс. III. Өткен сабақты қайталау: (5-6 мин).О  — Құрақ түрлерімен таныстық.           (плакаттағы сұрақтарға жауап алу)
• М.   — Жақсы, кәне есімізге түсіріп көрелік.
• М. — Өткен сабақта қандай тақырып өттік?

1. Қазақ халқының қолөнері туралы не білесіндер?
2. Құрақ дегеніміз не? Ол қалай, неден жасалады?
3. Құрақшы деп кімдерді айтамыз?
4. Құрақтың қандай түрлерін білесіндер?
5. (әр топтың бір-бір оқушысынан жауап алу).

М. — Балалар, жауаптарың дұрыс. Енді үй тапсырмасын қорытындылау үшін бір ойын ойнайық!

— Ойының аты:   «Ақ сандығым ашылды»

— Шарты: сандықшаның ішіндегі конверттерде қиындылар бар. Сендер сол қиындыларды қүрастырып, құрақ жасайсындар. Кім тез, әдемі етіп, дұрыс құрайды, көрелік.

М.   — Рахмет, аяқтадыңдар ғой. Енді кішкене шаршағанымызды басу үшін осы шеберлігіміз бен қазақтың шешендік өнерін байланыстырып дем алайық.

— Екінші ойынымыз — «Шеберлік пен шешендік»

— Бұл ойында әр топтан 1 оқушы өнер мен еңбек туралы мақал-мәтелдің бірінші сыңарын айтса, басқа келесі топтан екіншісін жалғастырады. Мысалы:

1. Оқушы: Өнерлінің қолы ортақ — десе
2. Оқушы: Шешеннің сөзі ортақ.

1. Оқушы: Еңбек ерлікке жеткізер.
2. Оқушы: Ерлік елдікке жеткізер.

1. Оқушы: Өнерлінің қолы алтын.

2. Оқушы: Өленшінің сөзі алтын.

1. Оқушы: Өнер – таусылмас азық,
2. Оқушы: Өнер – жұтамас байлық.

1. Оқушы: Қыз еркем – кестесімен көркем,
2. Оқушы: Ұл еркем – өнерімен көркем.

1. Оқушы: Еңбек түбі – береке.
2. Оқушы: Көптің түбі – мереке.

М.   — Рахмет, жақсы-жақсы мақал-мәтел айттыңдар. Демек, еңбек-бәрін де жеңеді екен, өнерлі адам ешқашан аш қалмайды, берекелі өмір сүреді екен дегенді түсіндік. Жарайсындар!

1. I Негізгі бөлім. Жаңа сабақты түсіндіру: (15-16 мин). « Ырыс алды –ынтымақ »

• Бүгінгі сабағымыздың мақсаты – тақырып бойынша өткен құрақ туралы ойымызды, ісімізді, оны іске асырып, меңгеру, құрақ құрауда төзімді болып, бастаған істі оңды аяқтауға қалыптасу.- Сондықтан, «Жұлдызша» құрағын құрап шығару үшін мына нұсқау картасына қарандар.
• Мұңда мынадай геометриялық фигуралар көрсетілген. Осы фигуралардың мына-мына түрлерін біріктіргенде жұлдызша шығатынын көреміз.
• Яғни жұлдызша үшін геометриялық фигураларының (….) т.б көрсету, үйлесу жобасын таныстыру.

                                                                        Құрақ

     Мата қалдықтары                            Түр-түсі                           Тұрмыста қолданылуы

РОМБ                                           ҚЫЗЫЛ                             КӨРПЕШЕ

ТРАПЕЦИЯ                                 САРЫ                               ТӨСЕНІШ

КОНУС                                       ЖАСЫЛ                           СЫРМАҚ

ҮШБҰРЫШ                                КӨК                                  ЖАСТЫҚҚАП

Геометриялық фигуралар

1-2 оқушыдан сұрау:

• Айтшы, «Жұлдызша» құрақ үшін қандай геометриялық фигуралар керек екен?
• Құрақ дегеніміз не?
• Біздің қазақ тілінде құрақ сөзінің екі мағынасы бар, біріншісі – көлдің жағасында өсетін өсімдік, яғни жас қамыстың атауы, екіншісі – бұйым жасаудың атауы.
• — Негізінен құрақтың сан алуан түрлері бар екенін білдік, соның ішіндегі «Төртбұрыш», «Тұмарша», «Саңармүйіз», «Аққу», «Шахмат», «Торкөз», «Қызғалдақ гүлі» т.б. құрақтар.
• «Жұлдызша» құрағы ел ішінде кеңінен тараған.
• Біз бұйым жасау үшін алдымен жобасын сызамыз. Оны сендер үйден орындап келдіңдер. Енді оны жоба бойынша геометриялық пішіндерді қатты қағаздан түсіріп, қиып аламыз.

1. Жаңа сабақтан алған білімдерін іске асыру:       (10 мин).

• Сонымен, жаңа сабақтан алған білімдерінді іске асыру үшін «Бәрін білгім келеді» сарамандық жұмысымызды бастайық. Жұмысымызды бастамас бұрын құрал-жабдықтарымызды ретке келтіріп, түгелдеп алайық және қауіпсіздік ережелерді еске түсірейік. Қане, кім айтады?2. оқушы: Қайшымен жұмыс істегенде абай болу керек.
• 1. оқушы: Ине, жіп, қайшы, т.б. өткір заттар – барлығы арнайы қорапшаларда тұру керек.

• Дұрыс, жарайсың!
• Бүгінгі үйренетініміз — «Жұлдызша» құрағы, оны көбінесе көрпе, кілем, түскиіз тігуде пайдаланады. Құрақ көрпешелер бір-бірінен қайталанбайтындығымен ерекшеленеді.   Үйлесімдік нұсқау картасы бойынша жұмыс істейміз.
• Ал, балалар іске сәт. Тіккен істеріне мұқият болындар, әдемі тігіңдер.
• Сендерге беретін уақыт 8-10 минут.
• (оқушылар жұмысын бітірген соң жұмыстарын тексеріп шығып, кемшіліктерін айту).
• Міне, «Біткен істің, міні жоқ». Өте жақсы!
• Мұндай жұмысты 8 Наурыз мейрамда аналарына тігіп, сыйлыққа беруге болады. “Жылы төсеніште отырыңыз” — деп.

             Жаңа сабақ пен өткен сабақтан алған білімдерін пысықтау.   ( 5-6 мин).

• Ал енді, жаңа сабақ пен өткен сабақтан алған білімдерінізді пысықтап көрелік.
• Мынау құрақ құрау ойынының сұрақтары: Плакаттағы сұрақтардың дұрыс жауаптарын стрелка белгісімен белгілейміз.-   Келесі ойының түрі түрлі-түсті әрпі бар қағаздарды дұрыстап құраса, мақал-мәтел шығады. Мысaлы:  (да өнер құрау құрау ). ( Әр топтың екі оқушысына бір-бір тапсырмасын беру).
• Дұрысы: Құрақ құрау да өнер.

• Рахмет, балалар!
• Барлығымыз дұрыс құрастырдық.
• Қане, оқып шықшы.
• (Әр оқушы құрастырған мәтелді оқып береді).

   VІ. Қорытынды.

   М. — Сонымен, біздің сабағымыз қорытындылауға таяп қалды. Соны біз «Сөзжұмбақ» арқылы аяқтайық.

(Тақтаға плакат ілінеді. Әр топ 6 сұрақтарға жауап береді)

     І — Топ оқушы шығып:

1. Тықыр немесе түкті тоқылған бұйым.
2. Киім немесе басқа затқа арналған дайындама.
3. Денені табиғи құбылыстан қорғайтын қабат.
4. Қолөнердің бір түрі.
5. Кестелеген ұзын орамал.
6. Бұйымды көктеп тігу әдісі.

       ІІ-Топ оқушы шығып:

1. Ою-өрнекке сән беретін барқыт.
2. Қол өнердің мата қиындыларынан тігілетін түрі.
3. Әйелдердің әшекей бұйымы.
4. Саусақтың басына киетін темір қалпақ.
5. Өруге. Тігуге арнап иленген ірі мал терісі.
6. Екі түсті киізден жасалған төсеніш.

   І. Топ – Жауап: 1. кілем, 2. үлгі, 3. киім, 4. кесте, 5. сүлгі, 6.жөрмеу

   ІІ. Топ – Жауап: 7. мақпал, 8. құрақ , 9. сырға, 10. оймақ, 11. қайыс, 12. сырмақ.

—   Рахмет! (дұрыс болса – мадақтау, егер дұрыс болмаса – қатесін жөндеу).

   VІІ. Сабақты қорыту. ( 2-3 мин).

     М.       1.   — Сонымен, бүгін қандай тақырып өттік ?

2. — Не үйрендік ?
3. — Рахмет, түсінгендеріңе, сабаққа белсенді қатысқандарыңа! Әрқашан үй тұрмыстарыңа көңіл бөліп, үйренгендеріңді іске асырып жүрулеріңе тілектеспін.

(Оқушыларды бағалау, күнделікке баға қою).

     Үй тапсырмасын беру: ( 1-2 мин).

— Үйден осы жұмысты аяқтап келу.

— Қонақтармен қоштасу.

— Сау болыңыздар! (орындарынан тұрып, қонақтарды шығарып салу).

Қалыбаева Анар

«Б.Тамабаев атындағы орта мектебі» КММ

Еңбек пәнінің мұғалімі

Алматы облысы

Қарасай ауданы, Қаратөбе ауылы