Білім айнасы газеті Республикалық газет 
Сабақтың мақсаты: Балалардың құстар туралы білімдерін тексеру; әсемдік пен сұлулықты көре білуге үйрету, салт-дәстүр туралы түсініктерін кеңейтіп, тақырып бойынша білімдерін толықтыру және жүйелеу; достық, татулық-бірлікке, ұйымшылдыққа тәрбиелеу. Берілген сұрақтарды түсініп, толық жауап беруге дағдыландыру. Қолымен істеу және көзбен көру қабілеттерін арттыру. Қазақ тілін үйренуге деген құштарлықтарын арттыру.
Сабақтың әдісі: түсінік беру, көрсету, әңгімелеу, сұрақ-жауап, ойын.
Көрнекі құралдар: мамық, матаның түрлері, әшекей бұйымдар, сәукеле……
Сөздік: мамық, құстар, қыстайтын құстар, жылы құстары, үй құстары, сәукеле, інжу-маржан, гауһар, асыл тастар, мақпал, барқыт, бұлғын, құндыз терілері, ою, моншақ, жіптер.
Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі.
Балалар залға кіреді. Мұғалім:
— Балалар, қараңдаршы, бізге көптеген қонақтар келіпті. Қане, қонақтармен амандасайық.
Арайлап таң атты,
Алтын сәуле таратты.
Жарқырайды даламыз
Жайнай түсті қаламыз.
Қайырлы күн, балалар,
Қайырлы күн, қонақтар!
Мұғалім: — Енді бір-бірімізбен қол алысып, алақан жылуы арқылы жылы лебізімізді тілейік:
- Күн сәтті болсын!
- Еліміз тыныш болсын!
- Аспанымыз ашық болсын!
- Деніміз сау болсын!
- Туымыз биік болсын!
- Елбасымыз аман болсын!
- Қазақстан тек алда болсын!
(Тілектер шеңберде тұрып айтылады).
Мұғалім: — Жарайсыңдар! (Залға кішкентай Күнсұлу жылап кіреді)
Мұғалім: — Кішкентай қыз, сен кімсің?
Күнсұлу: — Мен ертегілердегі Күнсұлумын.
Мұғ: — Сәлем, Күнсұлу!
Күнсұлу: — Сәлеметсіңдер ме, балалар!
Мұғ: — Күнсұлу, неге көңілсіз тұрсың? Саған не болды? Балалар, Күнсұлудың қолында не?
Балалар: — Мамық (балалар жауабы)
Мұғ: — Күнсұлу, айта ғой неге көңілсіз тұрсың?
Күнсұлу: — Балалар, маған сендердің көмектерің керек. Бүгін менің апам Айсұлудың тойы еді…
Мұғ: — Той деген үлкен мереке ғой. Той дегенге жылайды ма екен?
Күнсұлу: — Балалар, сендер менің қолымдағы қауырсынды дұрыс байқадыңдар. Менің апам тойына дайындалып келе жатқанда қарсы Айдаһар шығып апамның сәукелесін ұшырып алып кетті. Сәукелесінен алып қалғаны қолымдағы тек осы үкінің мамығы ғана.
Мұғ: — Жылама, Күнсұлу, біз саған көмектесеміз. Балалар, көмектесеміз бе?
Балалар: Көмектесеміз.
Мұғ: — Отыра ғой, Күнсұлу. Қане, балалар, мамықты ұстап көріңдерші, ол қандай? (Балала жауабы)
- Жұмсақ
- Нәзік
- Үлпілдек
- Жылы
- Сүйкімді
Мұғ: — Балалар, қауырсын, мамық неде болады?
Бал-р: — Құстарда болады.
Мұғ: — Құстар қандай топтарға бөлінеді?
Бал-р: — Үй құстары және дала құстары. (үй мен орманның суреттерін тақтаға іледі, партаның үстінен құстардың суреттерін екі топқа топтап іледі).
Мұғ: — Ал дала құстарын қандай топтарға бөлеміз?
Бал-р: — Қыстайтын құстар және жылы жаққа ұшып кететін құстар.
Мұғ: — Біздің жақта қыстап қалатын құстарды атаңдаршы…
- Менің есіме сауысқан түсті.
- Мен қарғаны көрдім.
- Біздің жақта торғайлар қалады.
- Шымшықтар да бар.
- Тоқылдақ та қыстап қалады, т.б…
Мұғ: — Жақсы, сонымен, мамық, қауырсындар құстарда болады екен. Ал Күнсұлуымыздың қолындағы мамық үкінікі екен. Ол сәукеленің төбесіне тағылады екен.
Бала: Мен үкінің мамық жүнін домбыраның басында көрдім.
Бала: Ал мен бесікте ілулі тұрғанын көрдім.
Мұғ: Дұрыс айтасыңдар, балалар. Ол жәйдан- жай ілінбеген. Ол тіл-көз тимесін, жамандықтан қорғасын деп тағылады екен. Жарайсыңдар, балалар, қандай байқағыш ақылдысыңдар. Ал енді, Күнсұлуға көмектесу үшін, ең алдымен сәукеленің суретін қарастырып алайық. (Сәукелені сипаттау) Сәукеле – қалыңдықтың бас киімі, қазақ сән-салтанатының, салт-дәстүрінің мәдениеті мен шеберліктің озық үлгісі, өнер туындысы. «Алтынмен апталып, күміспен күптеліп» дегендей, ол інжу-маржан, гауһар, асыл тастар тізбегімен әрленіп, әшекейленген. Негізгі мақпал, барқыт сияқты қымбат маталардан тігіліп, бұлғын, құндыз терілерімен жиектеліп, оқамен оюланып, түрлі-түсті моншақтармен шашақталып, көркем жіптермен кестеленіп, алдыңғы жағы көзді тастармен қапталып, түрлі тағым, алтын, күміс теңгелермен безендіріледі, төбесіне Күнсұлу әкелгендей үкінің үлпілдек мамық жүні тағылады. (Сәукеле – является головным убором невесты, но и произведением искусства. Его расшивают рубинами, жемчугом, кораллами или другими драгоценными камнями, которые подчеркивают его богатство. Шьют Сәукеле из дорогого бархата или велюра, вышивают мелким бисером, отделывают бахромой, орнаменты составляют из различных мелких золотых и серебряных монет и фигурных пластинок. Верх Сәукеле неизменно венчает «үкі»(пушистый пушок из перьев филина).
Мұғ: — Балалар, сәукеленің пішіні қандай?
Бал-р: үшбұрышты.
Мұғ: — Жаңа айтып өткендей, сәукеле қалай жасалады?
Бал-р: — Сәукеле қымбат маталардан тігіледі.
Бал-р: — Барқыт, мақпалдан тігіледі.
Бал-р: — Ол інжу-маржан, гауһар, асыл тастар тізбегімен әрленіп, әшекейленеді.
Бал-р: — Түрлі-түсті моншақтармен шашақталады.
Бал-р: — Көркем жіптермен кестеленеді.
Мұғ: — Балалар, сәукеле қалай жасалатынын білеміз. Бірақ өзіміз жасай алмаймыз ғой.
Күнсұлу: — Енді маған кім көмектеседі?
Мұғ: — Балалар, Күнсұлуға кім ақыл беріп, көмектесе алатынын білемін. Менің бір шебер танысым бар, ол кісі міндетті түрде көмектеседі. Балалар, Күнсұлуды алып шеберханаға барайық. Ал жол көңілді, қысқа болу үшін не істеуге болады?
- Ән айтуға болады.
Ән: «Жолға шықсақ достармен»
- Жолға шықсақ достармен, — 2р
Жол көңілді дейді.
Достарсыз біздер қалай, — 2р
Біз достармен бірге.
Қ-сы:
Қорықпаймыз аяздан,
Дауылдар мен жауыннан.
Табылғанда достарым қасымнан.
Сергіту сәті:
Топылдаған аяқтар,
Жылдамдатып келеді.
Сәукелені тігетін
Шеберге іздеп жетеді.
Доптай жеңіл секіріп
Алға басып келеді.
(Шеберханаға келеді)
Шеберші: — Сәлеметсіңдер ме, балалар!
Бал-р: — Сәлеметсіз бе!
Шеб: — Қош келдіңдер. Төрлетіңдер. Сендерді көргеніме қуаныштымын. Жол болсын, балалар?
Мұғ: — Бізге сіздің көмегінің керек. Күнсұлудың апасы Айсұлуға сәукеле керек. Оның сәукелесін айдаһар ұшырып алып кетіпті. Сәукеледен тек мына мамық қана қалған.
Шеб: — Я, пожалуй, Вам смогу помочь, но вы знаете эта работа очень трудоемкая, кропотливая и мне понадобится не одна неделя, чтобы приготовить сәукеле.
Мұғ: — Нет, мы не можем ждать. Жоқ, біз тоса алмаймыз.
Шеб: — Я попробую сделать быстро, если вы мне поможете. Бәріміз бірге істейік. Жарай ма?
Бал-р: — Жарайды.
Шеб: — Тогда не будем терять время. Давайте пройдем к моему рабочему столу, где у меня лежит приготовленный для вас художественный материал. Вы будете сейчас моими помощниками, мастерами. А для этого необходимо надеть спец. одежду мастера. (одевают). Я вижу все уже готовы. Отырыңдар. Іске сәт! (готовят сәукеле) Ән: «Қазақ дәстүрлері» орындайды.
Шеб: — Вот наш сәукеле готов. Сендерге ұнайды ма?
Бал-р: — Ұнайды.
Шеб: — Какой получился сәукеле?
Бала-р: — Әдемі сәукеле
Бал: — Мерекелі сәукеле
Бала: Восхитительный
Бала. – Изумительной красоты
Бала: Сәнді сәукеле
Бала: Әсем сәукеле
Мұғ: — Қаншама тамаша сөздер айтып тастадыңдар. Бұл сәукеле сенің апаң Айсұлуға да ұнайды деп ойлаймыз.
Күнсұлу: — Рахмет сізге, рахмет сендерге, балалар. Сіздер нағыз достарсыздар. Рахметімді қалай жаудырарымды білмеймін. Бұл сәукеле дәл менің түсімдегідей болып шықты, мен бір ертегіде жүргендеймін. Рахметімді мына ән-шашумен білдіргім келеді. (Ән «Ертегілер». Қоштасады, тойына шақырады, кетеді). Барлықтарыңызды апам Айсұлудың тойына шақырамын. Сіздерге көп-көп рахмет. Сау болыңыздар!
Шеб: — Верно, не зря народная мудрость гласит «Досы көпті – жау алмас».
Мұғ: — Балалар, біз өзіміздің азаматтық борышымызды орындадық. Біздің де балабақшаға қайтатын уақытымыз болды. Шебершімен, қонақтармен қоштасып, балабақшаға қайтайық.
- Сау болыңыздар!
Құрманқұлова Әсем Арапқызы,
«Петушок» бөбекжай-бақшасы» МКҚК,
қазақ тілі мұғалімі,
Петропавл қаласы
