Білім айнасы газеті Республикалық газет 
Білім беру салалары: Қатынас
Бөлімдері: Қоршаған ортамен таныстыру
Мақсаты: Бөлме өсімдіктері туралы түсінік беру. Гүлдің атауларын, сырт келбетін, жеке бөлшек атауларын дұрыс айтуын, оларды баптап күту ережелерімен таныстыру. Өсінді отырғызу жолын көрсетіп, табиғатты аялауға, сүюге тәрбиелеу.
Көрнекіліктері: Бөлме гүлдері, тамырланған гүл, ыдыс, тағы басқа қажетті заттар.
Әдіс-тәсілі: көрсету, әңгімелесу, сұрақ-жауап.
Ұйымдастыру бөлімі:
Шаттық шеңбері:
Біз кішкентай баламыз,
Өсіп-өніп толамыз.
Күнге қарай талпынып
Көкке қолды созамыз.
Әлемдегі барлық адамдарға тек жақсылық тілейміз.
Сәлеметсіздер ме? Құрметті апайлар!
— Балалар, мен сендерге жұмбақ жасырамын, соны шешуге тырысыңдар, шешсеңдер біздің бүгінгі сабағымыз сол туралы болмақ.
Жұмбақ: Адамдардың бәрі қызығады,
Су құймасаң сәні бұзылады. (Гүл)
-Дұрыс. Жарайсыңдар, ендеше біз бөлме өсімдіктерімен танысамыз.
— Өсімдіктердің өзі дала және бөлме өсімдігі болып екіге бөлінеді. Біздің бүгінгі сабағымыз бөлме өсімдіктері жайлы болмақ. Өсімдік өмір сәні, табиғат көркі, дәрі-дәрмек. Олар біздің бөлмемізді тек әдемі етіп қоймайды, оған көрік беріп, үйдің ауасын тазартады. Бізге қуаныш сыйлайды, көңіліміз көтеріңкі болады екен. Ендеше балалар тақтаға назарымызды аударайық.
Тәрбиеші бөлме гүлдерін көрсетіп, әңгімелейді. Барлық өсімдіктер күнді және жарықты жақсы көреді, сондықтан да оларды терезенің алдына қоямыз.
Бөлме гүлдерінің басқа өсімдіктер сияқты тамыры, сабағы, жапырағы және гүлдері бар.
Міне,мынау раушан гүлі. Гүлінің түсі қызыл, хош иісті болып келеді екен. Раушан гүлі өте әдемі, бөлмемізді әдемі етіп тұрады.
Ал мынау алоэ – өсімдігі. Жапырақтары тікенді болып келеді, бірақ тікені қолымызға кірмейді. Алоэнің емдік қасиеті бар, одан дәрі-дәрмек жасайды. Алоэ -үйге аурудың бактерияларының енуіне төтеп береді. Бөлменің энергетикалық қалпын жақсартады. Егерде бір жеріңізді жарақаттап алсаңыз сол жерге осы алоэні кесіп шырынын жақсаңыз, тез жазылып кетеді.
Қазтабан – адамның ашуын басады. Ол адам ашуланғанда сабыр сақтап, тынышталуына әсер етеді. Ашу – жанұяның тыныштығын бұзады, сондықтан қазтамақ болған ортада тыныштық пен татулық орнайды.
Традесканция – көреалмаушылық қасиетін жояды. Сондықтан жанында қызғаншақ адамдар барларға жақсы көмектеседі. Қызғаншақ, көре алмаушылық сияқты жаман әдеті бар адамдарды біраз сабасына түсіреді.
Фикус – шаңсорғыш сияқты жұмыс жасайды. Ауадағы шаңды, бөлмедегі адамның қобалжуын, ашуын, көңілсіздігінен арылтады. Сырттан келетін кері әсерлерге кедергі жасайды. Сондай-ақ, бөлме ішін ылғалдандырып, уытты заттардан тазартады. Жапырақтары арқылы бөлме ішін шаң-тозаңнан сақтайды. Оттегіні күндіз бөліп, түнде жұтатын қабілетке ие фикусты жатын және балалар бөлмесіне қоймағаныңыз абзал. Мамандар фикусты ас бөлмеге немесе терезесі тас жолға қарайтын бөлмелерге қоюға кеңес береді
Хлорофитум – ең пайдалы бөлме гүлдердің бірі. Хлорофитум тұқымдасына жататын өсімдіктердің 215-ке жуық түрі бар. Жапырақтары қияқ тәріздес, гүлдері ұсақ, төрт күлтелі, ақ түсті болады. Жапырақтары уытты заттарды жұтып, ауаны тазартады. Мамандар бұл гүлді, әсіресе, ас үйде және жатын бөлмеге қоюға кеңес береді.
Сансевиерия – бөлме гүлінің 66 түрі бар. Бұл гүл адам ағзасының белгілі бір климатқа бейімделуіне көмектеседі және иммунитетті күшейтеді. Сондай-ақ, бөлмедегі ауа қысымын және ылғалдылықты реттеп отырады. Бөлмеде төселген линолеумнан бөлінетін уытты заттарды жоятын қабілеті бар. Сансевиерия тұмау тиюден қорғайды. Бұл бөлме гүлі жарық таңдамайды.
Лимон – цитрустар тұқымдасына жататын мәңгі жасыл ағаш. Биіктігі 3-7 метрге жетеді. Бұтақтары тікенекті. Лимон С дәруменіжәнетемір, эфир майы, кальций, калиге бай. Лимонның жемісін шырын және лимон қышқылын алуға пайдаланады. Мамандардың айтуынша, лимон жапырағының 85 емдік қасиеті бар екен. Лимон өсетін бөлмеде түрлі бактериалар мен ауру туғызатын таяқшалар болмайды екен. Сондай-ақ, мамандар қан қысымы жоғары адамдарға үйінде лимон өсіруге кеңес береді.
Міне өсімдіктердің осындай адамға деген пайдасы бар екен. Өсімдіктер тек әдемілік сыйлап қана қоймай, адамның денсаулығына да жағымды әсер тигізеді. Гүл өскен ортада, тазалық, татулық пен бірліктің, жақсылық пен жомарттықтың болары сөзсіз. Гүлді тек бөлмеде ғана емес, жұмыс орнында, аулаға, демалыс орындарында, адам көп шоғырланатын жерлердің барлығына өсіру керек.
Енді осы гүлдердің сырт келбетімен танысайық. Бөлме гүлдерінің басқа өсімдіктер сияқты тамыры, сабағы, жапырағы және гүлдері бар.
Біз енді өсімдіктерді қалай күтіп баптау керектігін білеміз.
— Тамыры топырақтың астында болады, олар көрінбейді, өсімдіктердің су ішуіне көмектеседі, сондықтан да оларға су құйып тұру қажет. Гүлдердің тамыры демалып тұру үшін топырағын қопсытамыз. Балалар гүлдердің жақсы жайнап өсуі үшін гүлдерге су, жарық, жылу, топырақ қажет . Гүлге су құйып, жапырағын сүртіп, су бүркегішпен су шашып, топырағын қопсытып, тыңайтқыш сеуіп тұру керек.
Бөлме гүлдерінің ұзақ уақыт «ауырмай», жайқалып тұруының сыры неде деп ойлайсыз? Махаббатта. Гүлдермен де тірі жанмен сөйлескендей сөйлесіп, өз ілтипатыңды білдіріп, баптап, күтіп, махаббатпен қарап, еркелетіп тұру қажет, олар да өздерінше қуана да мұңая да алады екен. Ендеше осы аталған гүлдер біздің бөлмемізде бар ма? Мұқият қарайықшы, кім көріп тұр?
-Ал сендер осы гүлдер туралы тақпақтар білесіңдер ме?
Практикалық әрекет: Ал енді балалар, біздің бөлмеде традесканция гүлі мен бальзамин гүлі жоқ екен, қазір біз сол тамырланған гүлді ыдысқа отырғызайық. Сендер бүгін табиғат бұрышында жұмыс жасайсыңдар.
Гүл отырғызу үшін ең әуелі бізге ыдыс қажет. Ыдысты алып түбіне бірінші тастарды саламыз. Ыдыстың түбі тесік болады. Содан кейін топырақ саламыз. Жәй даладағы топырақ емес құнарлы арнайы гүл отырғызуға арналған топырақты саламыз. Содан соң топырақ ортасынан құдықша жасап, гүл өсіндісін отырғызамыз. Енді бұл гүлімізді табиғат бұрышына қоямыз. Балалар, гүл отырғыздық, енді тек осылай қоямыз ба? Жоқ, гүлге су құю керек. Гүлге су құйып, жапырағын сүртіп, су бүркегішпен су шашып, топырағын қопсытып, тыңайтқыш сеуіп тұру керек. Гүлдерді жазда көбірек, ал қыста сирек суарады. Оларды су құйғышпен суарады.
— Жылына бір рет топырағы мен ыдысын ауыстырып тұру керек.
— Гүлдерді бөлме температурасындай сумен суару керек, өйткені гүлдер ауырып, өліп қалуы мүмкін. Гүлге бірден суық су құюға болмайды. Суды ыдысқа бір күн бұрын құйып қою қажет. Содан соң ғана суаруға болады.
Сергіту сәті
«Біз гүлдерше өсеміз»
Жапырағы жайқалған
Сабақтары салалы
Желге ырғалып шайқалған
Дидактикалық ойын: «Гүл құрастыру».
Мақалдар.
«Гүлді гүл деме, егер сабағы болмаса».
«Гүл – өмір қызығы».
«Гүл ашылмай, бұлбұл сайрамас».
«Гүлші бір гүл егем дегенше, жүз тіккеннің уын жұтады».
«Гүлдің тоны қырық жамау. Бірақ иісі бар».
Қыз өссе – елдің көркі.
Гүл өссе – жердің көркі.
-Біз қандай бөлме өсімдіктерімен таныстық?
-Бөлме өсімдіктерінің қандай пайдасы бар?
-Гүлдің сырт келбеті қандай?
-Бүгінгі отырғызған гүліміздің аты қандай?
Күтілетін нәтиже:
Нені игерді: Бөлме гүлдерімен және оны күтудің ережелерін игеру.
Нені меңгерді: Гүлдерді күтіп баптауды, аялауды, қорғауды меңгеру.
Нені біледі: Бөлме гүлдерін күтіп-баптау жолдарын біл.
Қалиева Маржан Қурбанбайқызы,
№ 18 «Мереке» балабақшасының тәрбиешісі,
Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қаласы
