БАСТАПҚЫ ХИМИЯЛЫҚ ҰҒЫМДАР

№120  Жамбыл орта мектебінің
химия-биология пәндерінің мұғалімі
Байғабылова Дина Болатовна
Қызылорда қаласы   

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушылардың өзбетімен жұмыс істеуі негізінде химиялық алғашқы ұғымдар тарауынан алған білімдерін ескетүсіру, білімдерін тиянақтау, қорытындылау

Дамытушылық: оқушылардың химиялық сауаттылығын, химиялық формулалар мен химиялық теңдеулерді құра білу біліктілігін, есеп шығару біліктілігін дамыту.

Тәрбиелік: өз ойын толық, дұрыс жеткізе білуге, еңбек сүйгіштікке, тапқырлыққа, жылдамдыққа, ептілікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: қайталау-пысықтау сабағы

Сабақтың түрі: білімдерін талдап қорыту және жүйеге келтіру сабағы

Көрнекілігі: Д. И. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық кестесі, кестелер, үлестірмелер, тест тапсырмалары, бағалау парағы, слайд

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі (3 мин) organization moment

1. Сәлемдесу. Приветствие. /Greeting/

— Good morning pupils! /Сәлеметсіздер ме, балалар?/

— Good morning teacher! /Сәлеметсіз бе мұғалім?/

— Thank you sitdown! /Рахмет, отырыңыздар/

— Who is on duty today? /Кім кезекші?/

— Who is absent today?/Сабақта кім жоқ?/

— What day is it today?/Бүгін қандай күн?/

— What is the weather like today?/Бүгін ауарайы қандай?/

— What season is it now?/Жылдың қай мезгілі?/

— What month is it now? (Какой месяц?)

— Thank you!/РАҚМЕТ/

— Now let`s begin our lesson/Ал енді сабағымызды бастаймыз/

2. Жаңа сабақтың мақсатын таныстыру.

«The repetition of the initial chemical concepts»

3. Бағалау парағын тарату

ІІ. Қызығушылығын ояту мақсатында бейнероликтер көрсетіледі/жаңбырдың жаууы мен отынның жануы/ балалар көздерін жұмып аудиодыбысты есту арқылы қайсысы химиялық немесе физикалық құбылыс екенің анықтайды. (3 мин)

ІІІ. Үй жұмысын тексеру

2. Оқушылардың сұрақтары оқылады, физикалық құбылыс болса бір рет шапалақтап, химиялық құбылыс болса екі рет шапалақтап жауап береді. (5 мин)

№ 2.1. Физикалық (Ф) және химиялық (Х) ұғым

1. судың булануы (Ф)
2. көмірқышқыл газы әсерінен ізбес суының лайлануы (Х)
3. майшамның жануы (Х)
4. металдың балқуы (Ф)
5. шегенің таттануы (Х)
6. көмірдің жануы (Х)

Жауабы: ф,х,х,ф,х,х

№2.2. Таза (Т) жәнеқоспалар (Қ)

1. дистельденген су(Т)
2. мыс (Т)
3. топырақ (Қ)
4. қант(Қ)
5. ауа (Қ)
6. фосфор (Т)

Жауабы: т,т,қ,қ,қ,т

№2.3. Қай сөйлемде химиялық элемент (Э), қайсысында зат (З)

1. Мыс купоросынның құрамына мыс кіреді (Э),
2. балықтар суда еріген оттекпен тыныс алады (З)
3. таттың құрамына темір кіреді (Э),
4. темір ылғал ауада таттанады (З)
5. темір мен күкірттің қоспасы (Э),
6. мыс оксиді мыс пен оттектен тұрады (Э),

Жауабы: э,з,э,з,э,э

3. Ой қозғау (5 мин)

3.1.Оқушылардың валенттілік ұғымын қалай меңгергендігі, химиялық формулалар құрастыру біліктіліктері тексеріледі /тақтаға орындалады/

Қосылыстағы элементтің валенттілігін анықта (тапсырма үлестірме ретінде берілген)

 SiH₄, CrO₃, H₂S, CO₂, HBr,P₂O₅, Мn₂O₇, РН₃, SO_3,  Al₂O_3,  K₂O, CO,

3.2. Топтық жұмыс: Қосылыстардың формулаларын құрастырыңдар:

        _{VI  II             II     I                  III  I              VII   II            II    I         ІII  I                  II           III  II             V II            IV      II       ІІ    І}             

А)СrO,      BaCl,     ә) AlH,      MnO , б)CaCl     PCl     в) NO     CrO       PO,  г) MnO,  МgСІ,   

       _{VІ ІІ      IV I}       

Д) SО  SiH,

4. Деңгейлік тапсырмалар (10 мин)

Үлестірмелер бойынша оқушылар келесі тапсырмаларды орындайды. Реакция теңдеуін аяқтап, коэффициенттерін қойыңыз. Реакция типтерін анықтаңыз. Реакция типтерін дұрыс анықтағанда химиялық элементтің аты шығады. /тақтаға орындалады/

І топ

Zn + HCl   →    ZnCl₂ + ….

Fe  + …..   →    FeCl₂

AI(OH)₃     →    AI₂O₃ + …..

ІІтоп

Na +  …..     →  Na₂S  

HgO   →     …..  +   …..

Mg + HCl  →   ….. + H₂

ІІІтоп

Cu  +  …..   →   Cu S  

AgO   → …..  +   …..

Ca + HCl   →….. + H₂

5. ҰБТ бұрышы (жеке жұмыс)  (5 мин)

І—нұсқа

1. Күрделі зат:

а) Р₄               ә) N₂           б) O₃         в) PH₃

2.  Химиялық құбылысқа жататыны

а) тамақтың бұзылуы           ә) шынының балқуы

б) судың қатуы                      в) сүттің қайнауы

3. Реакция теңдеуіндегі натрийдің алдындағы коэффицент:

Na+CI₂→NaCI

а)1            ә)2      б)3     в)4

4. Li₂O қосылысындағы литийдің валенттігін анықтаңдар:

а)1       ә)3     б)2     в)4

ІІ-нұсқа

1. Заттардың қайсысы жай затқа жатады.

а)PH₃               ә)P₄              б)P₂ O₃                в)P₂ O₅

2. Химиялық құбылысқа жататыны:

а) автомобиль қозғалтқышында бензинніңжануы

ә) сүттің ашуы         б) қардың еруі

в) судың булануы

3. MgO қосылысындағы магнийдің валенттігін анықтаңдар?

а)1           ә)3           б)2          в)4

4. Берілген реакция теңдеуіндегі фосфордың алдындағы коэффицент:

P+O₂→P₂O₅

а)1                    ә)2           б)3          в)4

ІІІ-нұсқа

1.Мына берілгендердің ішінде күрделі заттарға жататындары:

а) алтын   ә) күкірттісутек   б) күкірт   в) темір

2. Химиялық құбылысқа жататыны:

а) от тұтатқанда шырпының жануы

ә) ағашты аралағанда үгіндінің түзілуі

б) аязды күні терезеге қырау тұруы

в) бор кесегінеқышқыл тамызғанда газ түзілуі

3. Al₂O₃қосылысындағы алюминийдің валенттілін анықтаңдар:

а) 2                ә) 3             б) 1            в) 4

4. Берілген реакция теңдеуіндегі алдындағы коэффициент:

4Na + O₂ = 2Na₂O

а) 1                ә) 2            б) 4             в) 3

Жауабы:                  Жауабы:                 Жауабы:

І-н                          ІІ-н                        ІІІ-н

1. В                          1. Ә                       1. Ә
2. А                          2. А                       2. В
3. Ә                          3. Б                       3. Ә
4. А                          4. В                       4. Б
   6. Білімді сынайтын кез (Есептер шығару) (10 мин)

І қатар

1. 5,6 г магнийдің зат мөлшері қанша?
2. Мына заттың KCl салыстырмалы молекулалық массасын табыңыз

ІІ қатар    

1. 54 г суда қаншамоль зат бар?
2. Мына заттың Al(OH)₃салыстырмалы молекулалық массасын табыңыз

ІІІ қатар

1. 25 г әктасында (СаСО₃) қанша молекула саны бар?
2. Мына заттың CaSO₄салыстырмалы молекулалық массасын табыңыз
3. «Миға шабуыл» (7 мин)

Оқушылардың білімдерін тексеруге арналған сұрақтар қойылады.

1. Химиялық элемент атомының басқа химиялық элемент атомдарының белгілі санын  қосып алу қасиеті дегеніміз не? (Валенттілік, Валентность, Valence )

2.Судың салыстырмалы молекулалық массасы  ( 18)

3. Молекуланыңқұрамына кіретін ең ұсақ бөлінбейтін бөлшек (атом, атом. atom)
4. Авогадро саны нешегетең? (6,02•10 ²³)
5. Заттардың бір бірінен айырмашылығынеде, олардың өзара ұқсастығын айтатын белгілер (қасиеттері, свойство. properties)
6. Химиялық реакциялардың типтерін ата? (қосылу, айырылу, орынбасу, алмасу

Соединение, замещение, расщипление

Compounal, replacement, disintegration )

7. Химиялық реакцияларының белгілері (тұнбаның түзілуі, газдың бөлінуі, түстің өзгеруі

Образование осадка, распределение газа, изменение цвета

Fouling, color change, gas distribution)

8. 8. Құмды судан қандай әдістер мен бөлуге болады (тұндыру,
9. 9. Таңбалар мен индекстердің көмегімен жазылған шартты белгі (химиялық формула, химическая

формла,  Chemical formula)

10. Денені құраушылар (зат, вещество)
11. Заттарды, олардың қасиеттерін және өзара айналуын зерттейтін ғылым (химия, химия, chemitry)
12. Заттың қасиетін сақтайтын ең ұсақ бөлшек (молекула, молекула, molecule)
13. Қай химиялық элементтің салыстырмалы атомдық массасы 27-ге тең? (Алюминий, алюминий,

aluminum)

14.Екі немесе бір неше заттың бірігіп, бір күрделі затқа айналуы дегеніміз не? (Қосылу реакциясы, реакция замещение, replacement reaction)

15. Темір мен ағаш үгінділерінің қоспасынан темірді қандай әдіспен бөледі?  (Тұндыру, отлажение, sediment)
16. Екі немесе одан да көп заттардан тұрады: (Қоспа, смесь, mixture )
17. Химиялық реакцияны химиялық таңбалар және формулалар арқылы шартты түрде жазу дегеніміз не? (Химиялық реакция теңдеуі, химическая реакция, )
18. Зат массасының сақталу заңын тәжірибе жүзінде дәлелдеген ғалым( М.В.Ломоносов,

M.V.Lomonosov)

19. Өзгеріске ұшырағанда заттардың өзара айналулары жүрмейтін құбылыс (физикалық, физический, phusical)

Үйге тапсырма: қайталау

Бағалау (5 минут)

Бағалау парағы